Zmiana prawa ma uratować grunty kolejowe, ułatwić działanie wąskotorówek i budowę tuneli

Regulacja problemu z gruntami po wyroku NSA

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa przygotowuje projekt ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” oraz ustawy o transporcie kolejowym. W piątek, 25 sierpnia projekt skierowano do uzgodnień.

W projekcie sygnowanym przez wiceministra infrastruktury Jerzego Szmita zaznaczono, że jego celem jest ułatwienie funkcjonowania kolei – także historycznej i turystycznej – oraz usunięcie barier w procesie inwestycyjnym. Projekt odnosi się też do zamieszania z gruntami kolejowymi po wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, do których roszczą sobie prawa gminy. Pisaliśmy o tym tutaj.

Autorzy nowelizacji uważają, że „nieprawidłowa wykładania” stosowana przez „część składów sędziowskich” NSA bezpośrednio grozi podważeniem wszelkich stosunków majątkowych i prawnych wszystkich spółek powstałych z PKP (wymienione są nie tylko PKP Intercity czy PKP Cargo, ale też Koleje Mazowieckie). Ich zdaniem, wskazywane w takich przypadkach przepisy dotyczą innych przedsiębiorstw, a nie kolei.

Jak czytamy w projekcie, wprowadzone w nowelizacji przepisy potwierdzą obowiązujące prawo materialne w tym zakresie, poprzez wskazanie wprost, że do mienia kolejowego mają zastosowanie przepisy prowadzące do uwłaszczania państwowych jednostek organizacyjnych na użytkowanym przez nie mieniu, oraz przepisy wyłączające komunalizację gruntów, należących do państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania organów administracji publicznej szczebla centralnego lub przedsiębiorstw, dla których takie jednostki były organami założycielskimi.

Będą mogli za darmo przekazać zabytki

Kolejnym ważnym aspektem jest wprowadzenie możliwości nieodpłatnego przekazywania na rzecz organizacji pozarządowych mienia ruchomego spółek stanowiących zabytek techniki. Podobnie będzie z materiałami odzyskanymi podczas remontów infrastruktury.

Organizacje pozarządowe od lat o to postulowały – ułatwi im to pozyskiwanie zabytków i sprawowanie opieki nad nimi. Za to spółki kolejowe będą mogły pozbyć się mienia, które stanowi dla nich obciążenie, ale jego wartość powoduje, że nie mogą znaleźć na nie nabywcy.

Koleje historyczne bez TSI

Kolejne zmiany mają zostać wprowadzone w ustawie o transporcie kolejowym z 2003 roku i mają ułatwić pracę kolei turystycznych i historycznych, o co postulowały organizacje pozarządowe.

Zmiany te mają wyłączyć pojazdy historyczne i turystyczne z zakresu przepisów dotyczących interoperacyjności kolei, w TSI, a włączyć je do systemu dopuszczeń na podstawie świadectwa UTK. Po drugie, pojazdy te zostaną wyłączone z wymagań dotyczących certyfikacji podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie (ECM) historycznych wagonów towarowych. Po trzecie, eliminowany jest też wymóg nadawania im numerów pojazdów europejskich (EVN) i krajowych (NVR).

Przepisy zajmują się również kwestią odstępstw od stosowania TSI. Obecne przepisy, zdaniem MIB, utrudniają wnioskowanie o uzyskanie odstępstw, co utrudnia realizację inwestycji kolejowych.

Ułatwienie budowy tuneli kolejowych

Ostatnią zmianą jest dodanie do wniosku o decyzję lokalizacyjną dla linii kolejowej nakazu wskazania nieruchomości, z których korzystanie będzie ograniczone po budowie tunelu. Intencją zmian jest uregulowanie kwestii związanych z budową tuneli w ramach istniejących projektów kolejowych. Wojewoda w decyzji lokalizacyjnej ograniczy za odszkodowaniem sposób korzystania z nieruchomości. Dodany ma zostać również zapis, że odszkodowania można się zrzec (może to zrobić np. gmina, dla której sama inwestycja jest ważniejsza niż prawo do korzystania z nieruchomości).

Inwestor uzyska natomiast możliwość realizacji inwestycji na nieruchomościach stanowiących własność osób trzecich, zapewniające własność wybudowanych obiektów odrębnie od gruntu. Jak wskazują autorzy ustawy, to szczególnie ważne w przypadku inwestycji prowadzonych na obszarach miejskich – można się domyślać, że chodzi o łódzki tunel średnicowy. Co ciekawe, w ocenie skutków regulacji stwierdzono, że oszczędności na wykupie gruntów pod tunele dzięki wprowadzeniu ustawy sięgną 27,8 mln zł (w tym budżet państwa zyska 9,7 mln zł).