Wielka Brytania: Rząd chce odwrócić działanie „siekiery Beechinga”

Ustanowienie funduszu było jedną z obietnic, złożonych przez Partię Konserwatywną przed grudniowymi wyborami. Pół miliarda funtów ma zostać przeznaczonych na odbudowę połączeń kolejowych obsługujących mniejsze miasta oraz tereny wiejskie. W uzasadnionych przypadkach, zamiast odtwarzania linii konwencjonalnych, rozważana będzie budowa lekkiej kolei.

Minister transportu Grant Shapps podczas wizyty w portowym miasteczku Fleetwood w hrabstwie Lancashire (linię kolejową łączącą miasto z Poulton-le-Fylde zamknięto w roku 1970) zapowiedział przeznaczenie 21,9 mln funtów na reaktywację dwóch pierwszych linii. Drugą z nich ma być linia Ashington – Blyth – Tyne w hrabstwie Northumberland. „Wiele społeczności lokalnych wciąż zmaga się z okaleczeniem, jakim była dla nich likwidacja lokalnych linii kolejowych ponad 50 lat temu” – przytacza słowa polityka BBC. Inwestowanie w sieć kolejową Shapps uznał za działanie konieczne dla wyrównania szans w dostępie do pracy i edukacji między mieszkańcami poszczególnych regionów oraz dla rozwoju lokalnej gospodarki.

Według korespondenta BBC mieszkańcy Fleetwood jednogłośnie popierają pomysł przywrócenia połączeń. Ich zdaniem lata, w których kolej pasażerska nie docierała do miasta, przyniosły mu spadek znaczenia. Zwiększyły się też samochodowe korki, i to mimo istnienia czynnej linii tramwajowej do Blackpool. W reaktywacji linii kolejowej upatrują szansy na odwrócenie tych zjawisk oraz zwiększenie popularności wśród turystów. Na razie jedynym konkretnym krokiem podjętym przez rząd jest jednak zamówienie dokumentacji, wartej 100 tys. funtów w przypadku Fleetwood i 1,5 mln dla linii Ashington – Blyth – Tyne.

Niezależnie od samej deklaracji zamiaru odbudowy nieczynnych linii wysokość sumy przeznaczonej na ten cel przez rząd jest przedmiotem krytyki. BBC przytacza opinię eksperta, zdaniem którego sama tylko reaktywacja jednej, przykładowej zamkniętej trasy (Colne – Skipton) kosztowałaby przeszło 350 milionów funtów. O dotacje z funduszu na planowane inwestycje mogłyby tymczasem ubiegać się samorządy z całego kraju. Sekretarz generalny związku zawodowego pracowników transportu Rail, Maritime and Transport Union (RMT) Mick Cash określił proponowaną kwotę funduszu jako kroplę w morzu potrzeb. Podobną ocenę wystawiła rządowemu planowi Partia Pracy. Minister transportu w jej gabinecie cieni Andy McDonald podejrzewa, że huczne ogłoszenie powstania funduszu może stanowić próbę odwrócenia uwagi od problemów związanych z franczyzą Northern Rail.

Symbolem likwidacji lokalnych linii kolejowych w Wielkiej Brytanii stało się nazwisko Richarda Beechinga, dyrektora generalnego Kolei Brytyjskich w latach 1961-1965. Podjął on próbę uczynienia znacjonalizowanych Kolei Brytyjskich dochodowym przedsiębiorstwem. Temu celowi miało służyć drastyczne ograniczenie długości sieci kolejowej: w latach 1963-1973 (odejście Beechinga ze stanowiska prezesa nie wstrzymało realizacji planu, choć niektóre przewidziane do zamknięcia trasy udało się obronić) zamknięto ok. 6,5 tysięcy kilometrów linii z ponad 2300 stacjami. Na wielu innych zlikwidowano przewozy pasażerskie. Zamierzonego celu jednak nie osiągnięto. Dziś reformę zwaną „siekierą Beechinga” uznaje się za przykład ślepej uliczki, w jaką prowadzi kierowanie się w zarządzaniu koleją wyłącznie wąsko pojmowanym rachunkiem ekonomicznym (przekonanie, że kolej regionalna może funkcjonować bez dotacji) i pomijanie społecznej roli transportu kolejowego.