Przewozy materiałów niebezpiecznych koleją stopniowo zyskują na znaczeniu. Rośnie zarówno przewożona masa, jak i praca przewozowa, a także udział według masy w całych kolejowych przewozach towarowych. Na rynku wyraźnie dominują trzy podmioty, z których dwa właśnie zakończyły fuzję – wynika z danych opublikowanych przez Urząd Transportu Kolejowego.
Przewozy wszystkich towarów niebezpiecznych wyniosły w roku 2022 30 942 510 ton. Jest to wartość o 4,7% wyższa od tej z
2021 r. (29,5 mln ton). Wzrosła również praca przewozowa (10 748 166 580 tonokm – o 10,3% więcej, niż w roku poprzednim, kiedy w Polsce przewieziono ok. 9,7 mld tonokm towarów niebezpiecznych). Udział tej grupy ładunków w całym rynku według masy zwiększył się o 0,3 punktu procentowego do 12,4%. Nieco zmalał za to udział w wykonanej pracy przewozowej (z 17,4% w 2021 r. do 17,2%). Średnia odległość przewozu 1 tony ładunku wzrosła o 17 km do 347 km.
Podobnie jak w poprzednich latach, najczęściej przewożonymi materiałami niebezpiecznymi były te należące do klasy 3 („materiały zapalne ciekłe”, w tym paliwa płynne). Ich przewozy (20 391 620 ton) odpowiadały za 65,9% masy (nieznaczny wzrost wobec 63,7% w 2021 r.) i 72,8% pracy przewozowej (rok wcześniej było to 69%). W porównaniu do 2021 r. wzrost masy wyniósł 8,39%, a pracy przewozowej – aż 16,35%. Zmiany w logistyce paliw były spowodowane m. in. wywołaną przez Rosję wojną (transporty z polskich rafinerii do Ukrainy, a także przewozy dla potrzeb wojska). Potwierdza to także bardzo duży wzrost przewozów materiałów wybuchowych (69,6% pod względem masy i 170,29% według pracy przewozowej).
Drugą największą grupą były „różne materiały i przedmioty niebezpieczne” (klasa 9) – 4 099 500 ton, 1 146 090 420 tonokm, wzrost odpowiednio o 5,63% i 8,6%. Mocno spadły przewozy substancji wydzielających gazy palne w zetknięciu z wodą (o 67,63% mniejsza masa) i nadtlenków organicznych (-54,76%). Niezmiennie od lat nie wykazano żadnych przewozów klasy 6.2. („materiały zakaźne”).
Jak informuje UTK, przewozy ładunków niebezpiecznych odbywały się w ubiegłym roku najczęściej (67,8% masy, 72,2% pracy przewozowej) w komunikacji krajowej. W porównaniu z 2021 r. (68,1%, 73,6%) przewaga ta nieco jednak zmalała. W pozostałej części import (20,6% masy) przewyższył eksport (9%) oraz tranzyt 2,5%. Proporcje dla pracy przewozowej są podobne (kolejno: 14,9%, 8,5% i 4,3%).
Największymi operatorami wykonującymi przewozy materiałów niebezpiecznych były w 2022 r. Lotos Kolej (30,05% masy, 39,12% pracy przewozowej) oraz Orlen KolTrans (odpowiednio: 21,81% i 22,27%). W kolejnych latach, wobec
fuzji obu podmiotów, ich pozycja w tym segmencie rynku wzmocni się zapewne jeszcze bardziej. Dopiero trzecie miejsce w statystykach zajmuje PKP Cargo (16,39% masy, 14,57% pracy przewozowej). Przewoźników kontrolujących więcej niż 2% rynku jest jeszcze tylko dwóch: operujący raczej na krótkich dystansach Pol-Miedź Trans (8,87% masy, ale tylko 2,9% pracy przewozowej) i CTL Logistics (4,17% masy, 5,76% pracy). Wszystkich podmiotów wykonujących przewozy materiałów niebezpiecznych było 36.