Rok 2022 bez poważnego wypadku na kolei. Pierwszy raz od 15 lat

Za wypadek „znaczący” uznaje się zdarzenie z udziałem pojazdu szynowego, którego skutkiem jest śmierć lub ciężkie zranienie co najmniej jednego człowieka, straty nie mniejsze niż 150 tysięcy euro lub wstrzymanie ruchu na co najmniej 6 godzin. Ubiegły rok przyniósł zwiększenie liczby takich wypadków: z 209 w roku 2021 do 225 (o 7,7%). Wzrosła również wartość wskaźnika określającego liczbę znaczących wypadków na miliard pociągokilometrów, osiągając w 2022 r. wielkość 0,82 (o 2,5% więcej, niż w roku poprzednim). Dla porównania, jeszcze w 2019 r. zarówno bezwzględna liczba znaczących wypadków, jak i wartość z przeliczenia na pracę eksploatacyjną spadły o 22%.

Więcej potrąceń poza szlakiem, mniej – na przejazdach

Ofiar śmiertelnych było 165. Największy wzrost (z 99 do 121) nastąpił w grupie osób nieupoważnionych, przebywających na terenie kolejowym. Są to zwykle ludzie przechodzący przez tory w niedozwolonych miejscach lub samobójcy. – W 2022 r. wzrosła zarówno liczba wypadków kat. 34 – ze 151 do 183, jak również samobójstw i prób samobójczych – ze 137 do 173. Wszystkich przypadków odnotowano 356, o 32 przypadki więcej niż w 2021 r. (23,6%) – czytamy w raporcie UTK. Jak zauważają jego twórcy, proporcja między wypadkami a próbami samobójczymi od 2018 r. zmienia się – coraz wyższy odsetek stanowią te ostatnie.

W ubiegłym roku doszło do 181 wypadków na przejazdach i wyznaczonych przejściach. W stosunku do 2021 r. była to liczba mniejsza o 35 (spadek o 16,2%). Liczba ofiar śmiertelnych spadła o 7 (14,6%) do 41. Autorzy raportu wiążą ten trend ze zmniejszającą się liczbą samych przejazdów jednopoziomowych, z których 74 zostało w ubiegłym roku zastąpionych skrzyżowaniami dwupoziomowymi. 31 grudnia 2022 r. przejazdów na sieci pozostało 12 098.

Pominięcia sygnałów – rzadsze, ale wciąż liczne

Odnotowano 39 wypadków podczas prac torowych. Jest to liczba o 3 większa, niż w roku poprzednim, ale – podobnie jak wówczas – żadne z tych zdarzeń nie było poważne. Według zbiorczych danych dla lat 2019-2022 najczęstszą grupą przyczyn były nieprawidłowości w trakcie prac, a w jej ramach – czynniki występujące podczas modernizacji linii dwutorowych pod ruchem (praca pojazdów, znalezienie się sprzętu lub pracowników w skrajni ruchu toru czynnego). Skutkiem było zaś przeważnie wykolejenie pojazdu.

Po roku 2021, w którym liczba zdarzeń SPAD (takich jak np. pominięcie sygnału „Stój”) skokowo wzrosła, w 2022 r. sytuacja uległa poprawie. Liczba takich wypadków oraz incydentów na liniach kolejowych wyniosła 135 (o 21 mniej). Równocześnie jednak zaczęły one zdarzać się częściej na infrastrukturze prywatnej (wzrost z 13 do 17). – W przeliczeniu na jednostkę pracy eksploatacyjnej miernik zdarzeń SPAD utrzymywał się jednak w granicach 0,42-0,47 zdarzenia SPAD na 1 mln pockm. W 2022 r. miernik ten wynosił 0,56, i choć był niższy o 0,0939 od wartości w 2021 r., nadal znacznie przekraczał wartości z lat 2018-2020 – zaznaczono w raporcie. Najczęstsza przyczyna to niedostateczna obserwacja przedpola jazdy lub dekoncentracja maszynisty.

Ryzyko rośnie

Z 45 do 50 wzrosła też w 2022 r. liczba osób ciężko rannych we wszystkich kategoriach wypadków kolejowych. Oznacza to wzrost o 11,1% w liczbach bezwzględnych i o 5,9% w przeliczeniu na pracę przewozową. Dwie najliczniejsze grupy to osoby nieupoważnione i użytkownicy przejazdów. Wobec przytoczonych danych nie jest niespodzianką, że zwiększyły się także łączne koszty wypadków (z 481,301 do 562,063 mln euro – o 16,8%). Największa grupa (518,05 mln euro) to koszty związane z ofiarami śmiertelnymi.

Ogólny poziom ryzyka dla wszystkich grup ludności, wyliczony według metodologii określonej w unijnej dyrektywie o wspólnych celach bezpieczeństwa (CST), wzrósł o 2,2 punktu procentowego i wynosi 38,8%. Wzrosty nastąpiły niemal we wszystkich kategoriach: wyjątkiem byli tylko użytkownicy przejazdów, wśród których – jak wspomniano wyżej – liczba ofiar spadła. Odnotowano też mniej typowych zdarzeń poprzedzających wypadki, w tym – pęknięć szyn, odkształceń torów czy pęknięć kół i osi, a także mniej awarii pojazdów na szlaku ogółem. Ma to związek z poprawiającym się stanem infrastruktury i taboru.