Ukraina – UE: Integracja także poprzez kolej

– Priorytetem dla nas jest dziś przetrwanie – zaznaczył dyrektor Kolei Ukraińskich (UZ) ds. projektów międzynarodowych Volodymyr Shemayev. Mimo upływu ponad trzystu dni od wybuchu wojny UZ wciąż świadczy usługi, jeżdżąc na ogół zgodnie z rozkładem, a przy tym podejmując dodatkowe działania w ekstremalnych warunkach. – W ubiegłym roku ewakuowaliśmy 4 mln osób, m. in. z Kijowa – także dzięki pomocy PKP i innych partnerów zagranicznych. Przewoziliśmy też pomoc humanitarną. Całkowicie zmieniliśmy logistykę. Co więcej, mimo koszmarnych warunków udaje nam się rozwijać sieć, reaktywując odcinki na granicy z Polską, Rumunią i Mołdawią – wyliczał. Inwestycje umożliwiają nie tylko sprawne dostawy uzbrojenia z państw NATO, ale również import i eksport towarów.

UZ: Musimy nauczyć się działać po europejsku

Współpraca z partnerami UE i międzynarodowymi instytucjami finansowymi pomaga UZ podtrzymywać działanie. Otrzymany w 2022 r. kredyt z Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju firma spożytkowała – między innymi – na zakup bieżących materiałów eksploatacyjnych i paliw, takich jak olej napędowy. – Drugą część przeznaczymy jednak na inwestycje kapitałowe, konieczne, by firma mogła dalej działać. Inwestujemy w platformy do transportu kontenerów i w nowe terminale. Uzyskujemy wsparcie z Wielkiej Brytanii na odbudowę i przebudowę mostów i wiaduktów – uzupełnił dyrektor UZ.

Infrastruktura i tabor to jednak nie jedyne obszary wymagające działania. Osiągnięcie kompatybilności z europejskim systemem kolejowym będzie wymagało od Ukrainy wdrożenia dyrektywy o interoperacyjności, a także zmiany struktury samych UZ. Dziś Koleje Ukraińskie są przedsiębiorstwem zintegrowanym – zarówno przewoźnikiem, jak i zarządcą infrastruktury. Przewozy pasażerskie są finansowane skrośnie (z zysków z przewozów towarowych). – Aby nowa i odbudowywana infrastruktura była rentowna, musimy – w oparciu o doświadczenia zagraniczne – nauczyć się trafnie prognozować wielkość przewozów – stwierdził Shemayev.

Nie jest wykluczone, że po wojnie władze Ukrainy podejmą decyzję o budowie linii kolei dużych prędkości, usprawniających komunikację z państwami Unii Europejskiej. – Rozmawialiśmy z Koreańczykami na temat ich doświadczeń. Dziś przygotowujemy zarys warunków dla projektu, a także studium wykonalności dla połączenia do Dorohuska, przez które później pociągi mogą docierać nawet do Warszawy – mówił Shemayev. Korytarz Lwów – Warszawa przez Rawę Ruską i Lublin może być realizowany wspólnie z CPK. Etap planowania jest dość wstępny – nie określono jeszcze nawet, jaki rozstaw będzie miał odcinek do Rawy Ruskiej (być może jeden tor będzie miał prześwit 1520, a drugi – 1435 mm). Główną przyjętą zasadą jest łączenie dużych generatorów ruchu.

PKP SA: Będą nowe terminale – a może i POLSUW

W ocenie członka zarządu PKP SA Rafała Zgorzelskiego UZ bardzo elastycznie reagują na potrzeby chwili. Jak podkreślił, również spółki Grupy PKP od pierwszego dnia wojny aktywnie wspierały naród ukraiński. – Do 30 czerwca z usług PKP IC skorzystało bezpłatnie ponad 2,3 mln uchodźców. Udzielaliśmy też tymczasowego schronienia na dworcach, np. w Przemyślu i Krakowie – to właśnie dworce stały się dla uciekających przed wojną punktami pierwszego kontaktu i bramą do wolnego świata – stwierdził.

Osobnym zagadnieniem jest pomoc w znajdowaniu alternatywnych dróg eksportu ukraińskiego zboża (koniecznych wobec zablokowania przez agresora portów na Morzu Czarnym). – PKP LHS w 2021 r. przetransportowała 34 tys. ton zbóż, a w 2022 – już ponad 1,4 mln ton – zobrazował skalę zjawiska Zgorzelski. Grupa PKP analizuje lokalizacje dla przyszłych terminali intermodalnych i pracuje nad rozwiązaniami cyfrowymi, takimi jak model operatora logistycznego jako cyfrowej giełdy kojarzącej nadawców z odbiorcami. Ukraina – jak zapewnił przedstawiciel PKP SA – jest w tym wszystkim brana pod uwagę. Strony: polska i ukraińska pozostają w kontakcie i deklarują dalszą współpracę.

– Samo położenie geograficzne Polski wyznacza jej rolę we współpracy gospodarczej i przyszłej kompletnej odbudowie Ukrainy. Polska była i w pewnym sensie jest oknem na świat dla narodu ukraińskiego. Choć decydenci koncentrują się na innych kwestiach, już dziś, mimo trudności, warto rozmawiać o przyszłości – uznał przedstawiciel PKP SA. Koniecznym elementem odbudowy będzie dobre skomunikowanie (w tym – również kolejowe) całej Europy Środkowo-Wschodniej. – UZ wysuwały postulaty co do odtworzenia pewnych połączeń, ale nie jestem upoważniony, by mówić o szczegółach publicznie. Uwzględniamy realne możliwości odtwarzania poszczególnych linii, przejść czy stacji, ale pamiętając o ograniczeniach taborowych czy finansowych – zastrzegł. Trwają też prace – z udziałem m. in. PKP IC i PKP Cargo – nad powrotem do wykorzystania systemów zmiany rozstawu kół SUW2000 i POLSUW. – Na razie nie mogę powiedzieć więcej. Decyzje biznesowe zostaną podjęte w odpowiednim czasie. Nasi ukraińscy koledzy mogą być spokojni, że dotrzymamy zobowiązań – dodał Zgorzelski.

CPK: Najkrótsza droga z Ukrainy do UE – przez Polskę

– Przyszłość po zakończeniu wojny może wydawać się odległa – ale wierzymy, że Ukraina zwycięży i zmiażdży agresora. Dlatego ważne, by rozmawiać o potencjale KDP w odbudowie, choć może to dziś wydawać się abstrakcyjne – przekonywał prezes CPK Mikołaj Wild. Z punktu widzenia CPK podpisane tuż po debacie porozumienie dotyczące rozwoju sieci również w kierunku Lwowa i Kijowa to całkiem nowy wymiar. – Jeśli chodzi o połączenia między państwami UE, projekty są już dość zaawansowane. Co do Ukrainy, jesteśmy na samym początku drogi. Rozbudowując sieć, doprowadzimy ją w końcu do Kijowa. Współpraca będzie obopólnie korzystna – zapewnił. Proces inwestycyjny prowadzony zgodnie ze standardami europejskimi ułatwi Ukrainie wejście do UE.

Pracując nad nowym połączeniem Warszawy z Lwowem i Kijowem, partnerzy będą wymieniać się standardami technicznymi. Gdy (jeśli) część ukraińska wejdzie w fazę realizacji, budowa nowych linii dużych prędkości w Polsce powinna być już zaawansowana – CPK będzie więc mógł dzielić się własnymi doświadczeniami.

W debacie mieli wziąć udział także przedstawiciele Europejskiego Banku Inwestycyjnego, polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz ukraińskiego Ministerstwa Infrastruktury. Ostatecznie nie udało im się jednak dotrzeć na konferencję.