Bez cyfryzacji kolej nie ma szans nie tylko na konkurencyjność, ale i na przetrwanie – zgodzili się paneliści podczas debaty na temat platformy cyfryzacyjnej UIC podczas tegorocznych targów Trako. Tzw. trzecia rewolucja cyfrowa (po upowszechnieniu Internetu stacjonarnego nadszedł Internet mobilny, a obecnie – Internet (wszech)rzeczy) oznacza zmianę relacji człowiek – maszyna. Dla kolei niesie to ze sobą szansę na poprawę oferty, ale i zagrożenia związane z wyciekiem danych. UIC ułatwia wymianę dobrych praktyk między kolejami poprzez inicjatywę Digital Platform.
– Połączenia między urządzeniami, bardzo niski koszt przepływu informacji oraz możliwość analizy danych w czasie rzeczywistym powinny zostać wykorzystane także na kolei, i to we wszystkich obszarach. Przykładem takich możliwości jest utrzymanie prognostyczne infrastruktury i taboru – zwrócił uwagę odpowiedzialny w UIC za procesy cyfryzacji Francis Bedel.
Lepsza komunikacja, także z pasażerem
Nowe, nieliniowe cyfrowe ekosystemy zamiast znanych z ery przemysłowej liniowych łańcuchów wartości niosą nowe wyzwania. Jednym z takich ekosystemów jest tzw. Internet rzeczy (Internet of Things), złożony z urządzeń i aplikacji porozumiewających się między sobą bez udziału człowieka. Związane z nim możliwości to – między innymi – prewencyjne utrzymanie taboru i infrastruktury, geolokacja, upowszechnienie otwartego oprogramowania i wynikające z tego obniżenie kosztów działalności przewoźników kolejowych. Z kolei automatyczna wymiana danych między nadajnikami w taborze i infrastrukturze, w tym – w urządzeniach sterowania ruchem kolejowym, daje możliwość poprawy interoperacyjności kolei, a także – na razie na wybranych odcinkach – wdrożenia ruchu autonomicznego.
Nowe technologie cyfrowe to również możliwość zapewnienia pasażerom lepszych usług oraz zachęcenia do skorzystania z nich. Można w tym celu kontaktować się z podróżnymi przy użyciu nowych środków, inspirować do podróży, podsuwając spersonalizowane sugestie z wykorzystaniem technologii Big Data, a także oferując serwisy cyfrowe do planowania podróży „od drzwi do drzwi” z wykorzystaniem np. samochodów autonomicznych.
Zabezpieczenia lepiej tworzyć wspólnie
W 2015 r. UIC rozpoczęła realizację projektu wspólnej platformy cyfrowej, mającej służyć wymianie dobrych praktyk między członkami organizacji oraz wspólnemu rozwijaniu i promowaniu cyfryzacji kolei w myśl filozofii „share, open, connect”. – Chcemy łączyć wszystkich członków UIC, ale nie tylko. Sektor kolejowy stanowi całość – zaznaczył Bedel. UIC jest organizatorem konkursu Digital Awards, adresowanego do młodych badaczy, przedsiębiorców i wynalazców. W grudniu tego roku w Paryżu finał drugiej edycji wydarzenia zbiegnie się z kolejną konferencją UIC poświęconą tematyce transformacji cyfrowej.
Integracja rozwiązań cyfrowych wypracowanych przez poszczególne zarządy kolejowe może także pomóc w zapewnieniu cyberbezpieczeństwa. Należy być świadomym ryzyka utraty danych. Każde urządzenie podłączone do sieci może być obiektem ataku hakerskiego. Konsekwencje dla kolei mogą być dramatyczne – ostrzegł Bedel. Innego rodzaju zagrożenie wynika z faktu niekontrolowanego rozprzestrzeniania się informacji poprzez media społecznościowe. – Są one szybsze od komunikacji biznesowej. Na to nic nie poradzimy – przyznał mówca.
Startupy w służbie kolei
– Zarządzanie całą infrastrukturą i systemami bezpieczeństwa generuje coraz większą ilość danych. Należy zastanowić się nad tym, gdzie w przyszłości będziemy je gromadzić – odniósł się do tego zagadnienia prodziekan Politechniki Warszawskiej prof. Mirosław Sierpiejczyk. Naukowiec zwrócił też uwagę na kwestię budowy własnych, oddzielonych od ogólnodostępnych kolejowych sieci do przesyłu danych. – Zastanówmy się nad infrastrukturą, która służyłaby aplikacjom zarządzającym transportem – zaapelował. Obecnie wiodące rozwiązanie w zakresie serwerów stanowi chmura, są jednak również inne możliwości, podobnie jak różne rodzaje sieci do przesyłu informacji – wybór zależy od oczekiwań danego podmiotu kolejowego.
– Technologie cyfrowe, oparte na idei open data, są elementem koniecznej transformacji kolei na wielu polach – podkreślił dyrektor generalny UIC Jean-Pierre Loubinoux. Za niezbędne uznał skorzystanie z potencjału i kreatywności młodego pokolenia w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań. – Potrzebujemy wielu inicjatyw, które pozwolą otworzyć drzwi dla młodych badaczy – przekonywał. Formą takich działań, obok wspomnianego wcześniej konkursu, może być rozwijanie nowych projektów poprzez inwestycje w startupy. Przykładem takiego działania jest inicjatywa grupy DB, która od 2015 r. poprzez spółkę DB Digital Ventures GmbH koordynuje rozwój innowacyjnych rozwiązań, takich jak pociągi autonomiczne, rozszerzona rzeczywistość dostępna poprzez okna pociągu lub aplikacja do zamawiania autonomicznych samochodów dla dojazdu z dworca do celu podróży. Finansowanie takich projektów opiera się w dużym stopniu na crowdsourcingu.