Poprawa przepływu informacji między zamawiającym a wykonawcami, zmiana systemu płatności za inwestycje oraz sposobu przeprowadzania przetargów – te propozycje usprawnień to najważniejsze wnioski płynące z kończącej się unijnej perspektywy budżetowej. Niektóre z nich zostały już wprowadzone w życie przez PKP PLK, inne zostały dopiero zaproponowane przez przedstawicieli firm budowlanych. Debata z udziałem obu stron procesu inwestycyjnego odbyła się podczas targów Trako.
Krajowy Program Kolejowy o łącznej wartości 67 mld zł to – jak podkreślił Paweł Kopczyński z Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju – pierwszy w historii tak duży program inwestycyjny na kolei. Z puli tej ma być sfinansowana, między innymi, poprawa parametrów ok. 4 tysięcy kilometrów torów, remonty obiektów inżynieryjnych oraz instalacja systemu GSM-R. – Środki budżetowe na zadania inwestycyjne zostały zabezpieczone. Pracujemy nad zabezpieczeniem finansowania późniejszego utrzymania infrastruktury – powiedział przedstawiciel MIR. Co zrobić, by środki o rekordowej wielkości zostały efektywnie wykorzystane? Zastanawiali się nad tym uczestnicy gdańskiego spotkania.
Wiele uwagi poświęcono doświadczeniom z województwa pomorskiego. – Pomorska Kolej Metropolitalna była najsprawniej realizowaną inwestycją kolejową w ostatnich latach. Może dlatego, że była budowana od zera, w odróżnieniu od modernizacji prowadzonych pod ciągłym ruchem? – pytał były prezes PKP S.A. Andrzej Wach. – W niektórych przypadkach całkowite zamknięcie linii może być uzasadnione. Na przykład na trasie Warszawa – Białystok dzięki takiemu krokowi udało się przyspieszyć prace praktycznie o rok – odpowiedział prezes PKP PLK S.A. Andrzej Filip Wojciechowski. Natomiast odpowiednio wczesnemu rozstrzyganiu sporów z wykonawcą służyła działająca przy PKM Stała Komisja Rozjemcza.
PKP PLK: Idziemy wykonawcom na rękę
Jak poinformował Wojciechowski, większość spotkań przedstawicieli zarządcy infrastruktury z wykonawcami dotyczy obecnie projektów finansowanych ze środków kończącej się perspektywy. – Spowalnia to nasze prace nad przygotowywaniem nowych inwestycji. Tarć z wykonawcami nie brakowało, było więc z czego wyciągać wnioski – przyznał prezes. Dużym problemem była, między innymi, płynność finansowa zaangażowanych w inwestycje przedsiębiorstw.
Z tego powodu zmiany wprowadzone z myślą o przyspieszeniu procesu inwestycyjnego dotyczą przede wszystkim nowego sposobu finansowania. – Wprowadziliśmy zaliczki w wysokości 10% kontraktu, płatności za zakup materiałów oraz częstsze „kamienie milowe”, po których następuje rozliczenie kolejnego etapu. To innowacje korzystne nie tylko dla firm budowlanych, ale i dla nas. Potężne projekty muszą mieć stabilną strukturę finansową, opartą nie tylko o pożyczki, których przecież banki nie zawsze chcą udzielać – przekonywał Wojciechowski.
Kolejna zmiana, z którą zarządca infrastruktury wiąże duże nadzieje, to wprowadzenie w większości postępowań preselekcji – dwustopniowego wyboru wykonawcy. Krok ten ma zapobiec możliwości wyboru firmy dysponującej zbyt małym potencjałem. W trosce o jakość spółka zainwestowała także we własne laboratorium centralne i mniejsze, mobilne placówki badawcze. PKP PLK zamierza też odchodzić od stosowania decydującego kryterium najniższej ceny oraz od zamówień w trybie „projektuj i buduj”. – Najczęściej będziemy dostarczać wykonawcy gotową już dokumentację projektową – zapowiedział członek zarządu spółki Marcin Mochocki.
– Mamy dziś większe, niż na początku poprzedniej perspektywy, kompetencje pionu inwestycyjnego w zakresie zarządzania ryzykami czy zarządzania projektowego. Wcześniej i z dużą skutecznością podpisujemy umowy o dofinansowanie unijne. Większość projektów, które zamierzamy rozpocząć w przyszłym roku, ma już uzyskane pozwolenia na budowę. Poza tym przed rozpoczynaniem prac na liniach głównych będziemy poprawiali stan szlaków objazdowych – wyliczył dalsze usprawnienia prezes Wojciechowski.
MIR i UTK: nie zapominać o bezpieczeństwie
Przedstawiciel ministerstwa podkreślił, że resort oczekuje od beneficjentów wydawania środków unijnych oraz budżetowych w sposób racjonalny. – Wiadomo, jak duże znaczenie przy inwestycjach transportowych ma presja czasu. Nie wolno jednak lekceważyć kwestii jakości wykonania inwestycji, od której zależy przecież bezpieczeństwo użytkowników. Zamawiający powinni rygorystycznie pilnować dotrzymywania standardów. Jakość i termin wykonania powinny być kryteriami równorzędnymi – ocenił Kopczyński.
– Wykonawcy często wydają się nie doceniać naszej roli jako organu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo infrastruktury. Składane do nas wnioski zawierają często podstawowe błędy formalne, na przykład zamiast oryginału dokumentu wnioskodawca załącza jego kopię. Petenci bywają też zaskoczeni krótkimi terminami na uzupełnienie braków i nie rozumieją, dlaczego nie możemy stosować taryfy ulgowej – dodał Piotr Combik z Urzędu Transportu Kolejowego. Aby poprawić stan świadomości prawnej wśród przedsiębiorców z branży i poprawić przepływ informacji, urząd zamierza prowadzić kampanię edukacyjną. Będzie to celowe zwłaszcza wobec zmiany szeregu przepisów związanych, między innymi, z procesem uzyskiwania zezwoleń.
Wykonawcy: rynek inny, niż kilka lat temu
W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele głównych podmiotów na rynku wykonawców: prezesi Torpolu i Trakcji PRKiI. – Doceniamy zmiany związane z płatnościami, w tym z kwotami zaliczek – zadeklarował szef Trakcji Jarosław Tomaszewski. W jego ocenie, mimo ogromnych sum przeznaczonych na inwestycje w infrastrukturę, sytuacja firm budowlanych u progu nowej perspektywy jest jednak znacznie trudniejsza, niż przed siedmioma laty.
– Przedłużający się kryzys w strefie euro spowodował wyhamowanie inwestycji w wielu krajach. Wykonawcy przenieśli się więc z tamtejszych rynków do Polski. To z kolei spowodowało wzrost presji na obniżanie marż, co tworzy nowe wyzwania w sferze zarządzania kosztami. Kluczem do wspólnego sukcesu zamawiających i przedsiębiorców będzie odpowiednie, w miarę równe rozplanowanie inwestycji w czasie i informowanie o nich z dużym wyprzedzeniem – postulował prezes. W przeciwnym razie problemy z pozyskaniem kapitału obrotowego mogą, jego zdaniem, doprowadzić do bankructw wielu wykonawców. Jak dodał przy okazji, Trakcja zamierza wkroczyć także na rynek usług utrzymania infrastruktury.
Prezes Torpolu Tomasz Sweklej zaproponował, by zamawiający dbali o większą precyzję w opisie przedmiotu zamówienia. – Dobrym rozwiązaniem byłoby także zastrzeżenie w kontrakcie kwoty rezerwowej na wydatki nieprzewidziane oraz określenie jasnych reguł dysponowania nią. Nie wszystko da się zaplanować – argumentował. Równie ważną rolę, w ocenie prezesa, powinny odegrać bardziej rygorystyczne kryteria dotyczące ceny. – Nie boimy się konkurencji cenowej, ale powinna ona mieć miejsce pomiędzy równymi sobie graczami. Rażąco niska cena nie powinna być przyjmowana, także jeśli chodzi o przygotowanie dokumentacji i o nadzór budowlany. A specyfikacja istotnych warunków zamówienia powinna premiować firmy z rzeczywistym potencjałem, gotowym do użycia w danym miejscu – zaznaczył.
– Inżynier kontraktu będzie weryfikował dokumenty projektowe jeszcze przed przetargiem. Ponadto przygotowanie inwestycji zostanie usprawnione dzięki nowym regulacjom w sprawie wykupu gruntów – odpowiedział M. Mochocki.
Aby omawiać z wykonawcami problemy natury strategicznej, PKP PLK powołała Radę Wykonawców Inwestycji Kolejowych. Udział w jej pracach będzie brało dziesięciu największych graczy na rynku.
Zapisz się do newslettera:
