Trako 2023: Nie ma odporności bez kolei

– Polskie spółki kolejowe zdawały sobie sprawę z możliwych konsekwencji wybuchu wojny. Przygotowania trwały kilkanaście dni przed 24 lutego – stwierdził minister infrastruktury Andrzej Adamczyk. Dla uchodźców, którzy od razu zaczęli ewakuować się do Polski, przygotowano specjalne pociągi, a także skład do transportu rannych. – Problem udało się rozwiązać dzięki zaangażowaniu państwa i samorządów każdego szczebla oraz oddolnym działaniom społeczeństwa, a przede wszystkim kolejarzy – przyznał minister.

Adamczyk: Branża zjednoczona w pomocy Ukrainie

Jak przypomniał, poszczególne spółki przewozowe zgodnie współpracowały ze sobą. – Kilka dni po wybuchu wojny jako Ministerstwo Infrastruktury zaapelowaliśmy o bezpłatny przewóz w miejsca wybrane na mapie Polski lub dalej do granicy zachodniej albo południowej. Przewoźnicy odpowiedzieli na to wezwanie, nie pytając, kto za to zapłaci – stwierdził szef resortu. Nie wspomniał jednak o późniejszych, wielomiesięcznych opóźnieniach w wypłatach obiecanych rekompensat.

Same PKP IC wzmocniły dodatkowymi wagonami prawie 2400 swoich pociągów. Kilkaset specjalnych kursów uruchomili ponadto inni przewoźnicy. – Wymagała tego rzeczywistość wojenna. Do czerwca 2022 r. wydano ponad 2,5 mln bezpłatnych biletów kolejowych w wybranym przez uchodźców kierunku. Oznacza to zmniejszenie stresu związanego z wojną. Możemy być dumni z organizatorów, zarządców infrastruktury i przewoźników – podkreślił Adamczyk. Pochwalił też komisarz UE ds. transportu Adinę Valean i kilku europejskich ministrów transportu (Niemcy, Czechy, Austria, Szwajcaria) za współpracę w organizacji przewozów. – W przyszłości potrzeba więcej środków na usprawnienie przewozów zarówno Wschód – Zachód, jak i Północ – Południe, w tym wzdłuż wschodniej granicy UE – podkreślił.

Ukraina: Nigdy nie zapomnimy pomocy z Polski

Zaangażowanie kolejarzy pochwalił również prezes Grupy PKP Krzysztof Mamiński. – Lekcja z pierwszego okresu wojny to to, że ważniejszy od organizacji i przepisów jest człowiek. To konkretni ludzie – kolejarze, ale też osoby spoza kolei – udzielali konkretnej pomocy. To duma być w takiej firmie, obserwować takich ludzi na co dzień i współpracować z nimi. Przyjaciołom z Ukrainy trzeba pomagać. Mamy nadzieję, że niedługo będziemy świętować ich zwycięstwo – zadeklarował.

– 24 lutego rano wszyscy byliśmy skupieni na ewakuacji ludności z terenów zajmowanych przez wroga. Trzeba było szybko rozwiązać – między innymi – problem zatoru na granicy Polski. Ministrowie Adamczyk i Bittel zadzwonili wtedy i spytali, co mogą dla nas zrobić. Możemy dyskutować ze sobą i różnić się, ale tego telefonu nigdy nie zapomnę – zapewniłł Ołeksander Berstowski z Kolei Ukraińskich.

Najważniejsze dla działania kolei w czasie wojny jest – według Berstowskiego – szybkie adaptowanie się do zmieniających się warunków. – Każdy kolejny miesiąc różni się od poprzednich. Wiemy, że wojna szybko nas nie opuści. Kolej musi być kręgosłupem stabilizacji – stwierdził. Wobec blokady ukraińskich portów staje się także jedynym sposobem transportu najważniejszych produktów, „linią życia” dla gospodarki. – Zależy nam, by nasi partnerzy europejscy to usłyszeli – zaznaczył. Kolej to także środek transportu umożliwiający choćby sporadyczne spotkania członków rozdzielonych przez wojnę rodzin. – Ściśle współdziałamy z PKP nad odtwarzaniem połączeń, z których wiele było nieczynnych od dawna. Ruch graniczny rośnie bardzo szybko. Przysyłamy też pracowników do Europy, by uczyli się działania nowoczesnej kolei – poinformował przedstawiciel UZ.

NATO: Logistyka to podstawa

Asystent Sekretarza Generalnego w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli Carlo Borghini poinformował, że w dziedzinie logistyki wojsk Sojusz zmienia podejście na bardziej systemowe. – Współdziałamy ze wszystkimi partnerami w zakresie mobilności wojskowej. Mierzymy się z konsekwencjami najbrutalniejszej wojny w Europie od czasu II wojny światowej. Wsparcie NATO dla Ukrainy będzie trwać, podobnie jak gotowość do obrony każdego centymetra kwadratowego terytorium państw NATO – podkreślił, powołując się na ustalenia szczytu NATO w Wilnie. Logistyczny łańcuch dostaw to najważniejszy element, od którego zależy powodzenie tych planów.

– Kolej jest wpisana w system obronności. Wiele krajów członkowskich w przeszłości zmniejszyło zaangażowanie w transport wojska koleją. Potem jednak okazało się, że transport drogowy nie wystarczy – przekonywał Borghini. Przewozy sprzętu wojskowego wymagają konkretnych typów taboru. – Zwiększamy możliwości transportowe i efektywność przewozów. W myśl planów zatwierdzonych w Wilnie NATO organizuje sieć zapewniającą przepływ sił przez całą Europę. Łączy ona drogi, kolej i inne środki transportu, jednak rola kolei będzie rosła – zapewnił. Nowe systemy mają być odporne na skutki konfliktów, za to podatne na adaptację oraz możliwie najbardziej interoperacyjne, również biorąc pod uwagę relacje z Ukrainą.

Bittel: Opozycja też będzie budować KDP

Sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Andrzej Bittel musiał zmierzyć się z pytaniem o wciąż niski udział kolei w miksie transportowym. Tłumaczył go zaniedbaniami z poprzednich dekad. – W ostatnich latach zmieniamy podejście – liczy się już nie tylko czas przejazdu między największymi ośrodkami. Mimo naszych starań polskiej kolei wciąż brakuje elastyczności, dostępności, punktów ładunkowych, które likwidowano w przeszłości, oraz terminali intermodalnych – stwierdził. Jak dodał, zmian wymaga też organizacja przedsiębiorstw w zakresie logistyki. – To szansa dla kolejowych przewoźników towarowych. Zadanie administracji rządowej oraz unijnej to zapewnienie finansowania – podkreślił.

Nakłady z budżetu państwa na infrastrukturę kolejową pozostają jednak niższe od tych na drogi. – Ostatnie lata przynoszą istotne zmiany na lepsze. Zwiększyliśmy KPK o 10 mld zł, uchwaliliśmy kolejny, wart 80 mld, do tego uruchomiliśmy program Kolej Plus, program przystankowy i Program Inwestycji Dworcowych. Zmiana jest diametralna – przekonywał Bittel. Zapowiedział, choć niezbyt konkretnie, stopniowe działania na rzecz zwiększenia finansowania kolei.

W ocenie Bittela program kolei dużych prędkości będzie realizowany niezależnie od wyniku najbliższych wyborów. – Nasi przeciwnicy są dziś przeciw KDP – ale jeśli wrócą do władzy, staną się jej zwolennikami, bo KDP to przyszłość – ocenił.

UE: Skończmy z fragmentaryzacją

Sekretarz w gabinecie komisarz UE ds. transportu Elżbieta Łukaniuk podkreśliła znaczenie zasady pomocniczości. – Rola krajowej administracji to głównie koordynowanie prac wszystkich podmiotów, takich jak samorządy, przewoźnicy czy przemysł. To oni muszą właściwie identyfikować potrzeby i priorytety. Nie da się tego robić z perspektywy całej UE – argumentowała. Wspólnota zapewnia dogodne ramy całego tego procesu: jednolity rynek, prokolejową strategię i przywództwo. – Chcemy zrównoważonej, inteligentnej mobilności, opartej na kolei. Dajemy też ramy regulacyjne, by wszyscy członkowie UE grali wg tych samych zasad. Stąd, na przykład, wdrażanie TSI, by pociągi mogły przejeżdżać bezproblemowo całą UE – przypomniała.

O konieczności ujednolicenia standardów na sieci kolejowej UE mówił także dyrektor wykonawczy Europejskiej Agencji Kolejowej Josef Doppelbauer. – Brak znaczącego wzrostu udziału kolei w miksie transportowym to wynik braku jednolitego obszaru kolejowego. Ponieważ jego wdrażanie się nie zakończyło, jesteśmy ofiarami fragmentaryzacji – stwierdził. Jak uzasadnił, statystyki udziału kolei w transporcie międzynarodowym są gorsze, niż wewnątrz poszczególnych krajów. – Nasze zadanie to obniżenie kosztów inwestowania poprzez usunięcie barier i standaryzację ponad granicami. Będziemy wtedy bardziej efektywni ekonomicznie, co pozwoli obniżyć ceny. Widzę już światełko w tunelu – uznał.

Dyrektor wykonawczy Wspólnoty Kolei Europejskich i Zarządców Infrastruktury Kolejowej Alberto Mazzola docenił pozytywne zmiany w działaniu instytucji unijnych w obecnej kadencji Parlamentu i Komisji. – Pojawiły się nowe źródła finansowania. Bardzo dobrze rozwija się sieć TEN-T. Niestety, dysproporcje w stosunku do pozycji transportu drogowego są nadal widoczne – ubolewał. Za priorytet uznał połączenia z portami oraz lotniskami (również towarowe), a także rozbudowę najszybszych linii. – Chcemy zobaczyć masterplan dla KDP w Europie. Dziś poszczególne państwa maja osobne plan ich rozwoju. Według naszych szacunków udział kolei mógłby wzrosnąć nawet do 50%, potrzeba jednak bardzo dużych nakładów finansowych na ten cel. Linie konwencjonalne mogłyby być intensywniej wykorzystywane przez przewoźników towarowych – dodał Mazzola.