Śmigielska Kolej Wąskotorowa: Ruch turystyczny rośnie, ale…

Wpływ miało kilka czynników: rozwiązanie umowy z poprzednim zarządcą kolejki, redukcja etatów na ŚKW oraz duże koszty. Utrzymanie przewozów wiązałoby się z zatrudnieniem dodatkowych osób oraz zwiększoną eksploatacją pojazdów szynowych w porównaniu do ewentualnych wpływów ze sprzedaży biletów. Dlatego wtedy właśnie Gmina Śmigiel jako właściciel Śmigielskiej Kolei Wąskotorowej podjęła decyzję o prowadzeniu wyłącznie ruchu turystycznego.

Mieliśmy niedawno pomysł na reaktywację ruchu planowego. W ostatnim czasie przeprowadzaliśmy ankietę wśród młodzieży uczęszczającej do Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Nietążkowie, jednak odzew i chęć dojeżdżania do szkoły kolejką przez uczniów była znikoma, dlatego wstrzymaliśmy się z planem wznowienia takiego ruchu.

Należy też pamiętać, że w ruchu planowym pasażerom zależy na jak najszybszym dotarciu na miejsce docelowe. Dlatego dobrym rozwiązaniem technicznym przed wprowadzeniem takiego ruchu byłaby modernizacja torowiska oraz taboru, a ruch powinien odbywać się na szlaku Wielichowo-Stare Bojanowo tak, by dowozić jak najwięcej pasażerów na jak największą liczbę pociągów na stację styczną z koleją normalnotorową w Starym Bojanowie.

By odpowiedzieć na to pytanie, należałoby przeprowadzić szczegółowe badanie torowiska (z pomiarami) i obiektów mostowych na tym odcinku. Z pewnością, aby przywrócić ruch w tym kierunku, należałoby ponieść duże nakłady finansowe. Jednak jeżeli otrzymamy taki sygnał i właściciel wyrazi taką chęć, to z radością zabierzemy się do reaktywacji tego odcinka. Być może należałoby to przeprowadzić stopniowo, w etapach przez kilka lat, by podzielić koszty. Może też znalazłyby się osoby, towarzystwa, stowarzyszenia, które chciałyby wspomóc przy takich pracach.

Główną przeszkodą jest przejazd kolejowo-drogowy kategorii A w km 112,399 linii kolejowej 271 Wrocław-Poznań Główny, poprzedzający wjazd na stację styczną. W kwietniu 2016 r. odbyło się spotkanie z przedstawicielami Gminy Śmigiel, Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Śmiglu, Zarządu Dróg Powiatowych w Kościanie oraz Zakładu Linii Kolejowych w Ostrowie Wielkopolskim, dotyczące zamykania rogatek na tym przejeździe podczas przekraczania go przez wąskotorówkę. Warunki przedstawione przez zarządcę przejazdu (PKP PLK S. A.) są praktycznie niemożliwe do spełnienia przez nas, głównie ze względów finansowych. Prosimy zarządcę przejazdu o ponowne przemyślenie takiej możliwości. Wierzymy, że często wystarczy odrobina dobrych chęci, by móc osiągnąć coś pożytecznego dla obu stron. Możliwość wjazdu kolejki na stację styczną z koleją normalnotorową uatrakcyjniłaby nasze przejazdy i byłaby powrotem do historii i tradycji sprzed lat, gdy właścicielem ŚKW były właśnie Polskie Koleje Państwowe.

Każdy dzień, w którym nie odbywają się wycieczki, wykorzystujemy na rozmaite prace, począwszy od sprzątania i koszenia trawy, poprzez rozmaite naprawy taboru i infrastruktury stacyjnej, aż po naprawy torowiska. Każdego roku staramy się wmontować chociaż kilkaset podkładów. Od ubiegłego roku wymieniliśmy praktycznie wszystkie podkłady podrozjazdowe na stacji w Śmiglu oraz oczywiście podkłady na szlaku. Z uwagi na to, że torowisko jest wpisane do rejestru zabytków, takie wymiany należy poprzedzić uzyskaniem zgody od Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W tym roku przymierzamy się do naprawy choćby jednego mostu pomiędzy Robaczynem a Starym Bojanowem. Mamy już wstępny kosztorys na te prace – kwoty są jak na możliwości finansowe kolei wąskotorowych w Polsce oczywiście wysokie. Niemniej jednak wolimy to zrobić tak, by przez co najmniej kilka kolejnych lat nie trzeba było nic poprawiać.

Na chwilę obecną tak. Jego stan techniczny jest dobry, choć, jak wiadomo, są to pojazdy ponadtrzydziestoletnie i zawsze jest przy nich coś do zrobienia. Chcielibyśmy w tym roku odmalować wagon motorowy MBxd2-222, ale zobaczymy, czy wystarczy nam na to czasu i pieniędzy. Podczas jego eksploatacji od 2010 r. jeszcze nigdy nas zawiódł na trasie. Wpływ na to mają oczywiście jego systematyczne naprawy i remonty torowiska.

Tak. Są one własnością Skarbu Państwa przekazane w wieczyste użytkowanie Gminie Śmigiel.

Temat jest dość skomplikowany. W skrócie można powiedzieć, że jest wiele przepisów, które nie musiałyby dotyczyć kolei wąskotorowych ze względu na ich specyfikę (choćby maksymalne prędkości wynoszące ok. 20-30 km/h). W połączeniu z zewnętrznym dofinansowaniem dałoby to z pewnością rewelacyjne efekty. Druga kwestia to fakt, że dziś na kolejach wąskotorowych nie pracuje tyle osób, co kiedyś: to, co kiedyś robiło 13-15 osób, dziś robi jedna. Często gdyby nie zapał właśnie tych osób, wiele kolejek wąskotorowych w Polsce by nie istniało. Przypomnijmy, że koleje wąskotorowe w Polsce są dobrem narodowym i w większości liczą sobie już ponad wiek. Dlatego złagodzenie przepisów połączone z zewnętrznym dofinansowaniem pozwoliłoby zachować je dla kolejnych pokoleń. Jeżeli to nie nastąpi, pewnie jeszcze kilka kolejek wąskotorowych zniknie z mapy Polski w ciągu następnych kilku lat. Pozostaną tylko te położone w rejonach turystycznie najciekawszych. A jak wiadomo, odtworzenie nawet po kilku latach czegoś zlikwidowanego często jest już niemożliwe. Czasami przyjeżdżają do nas turyści z miejsc, gdzie kiedyś istniały koleje wąskotorowe, zlikwidowane np. w latach 90. ubiegłego wieku. Wśród mieszkańców tych miejscowości teraz, po latach, zaczyna budzić się do nich sentyment, jednak jest już za późno na ich reaktywację, gdyż koszty odbudowy są astronomiczne, a część gruntów mogła zostać sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób. Dlatego żywimy głęboką nadzieję, że być może jeszcze w tym roku osoby decyzyjne w tych kwestiach podejmą decyzje właściwe dla uratowania wąskotorowych zabytków techniki.

W ubiegłym roku liczba przewiezionych pasażerów wzrosła w porównaniu do lat ubiegłych i wyniosła 10562 osoby na 278 pociągów, co dało nam świetny wynik prawie 38 osób na pociąg.

Koncentrujemy się właśnie na tym, żeby nie jeździć próżnymi wagonami. Staramy się maksymalizować liczbę pasażerów na parę pociągów – ale oczywiście tak, by wagon nie był przepełniony i każdy mógł podróżować w jak najbardziej komfortowych warunkach. Dlatego też stawiamy na przejazdy na zamówienie, których mamy najwięcej – wtedy też takiej grupie możemy się maksymalnie poświęcić, a czas spędzony na naszej kolejce pozostaje z pewnością na długo w pamięci naszych pasażerów. Również na przejazdach otwartych, które organizujemy dla wszystkich chcących skorzystać z naszych usług, staramy się pozytywnie zaskoczyć osoby biorące w nich udział.

Z przyjemnością gościmy każdą osobę na naszej kolejce, jednak zawsze największą frajdę chcemy sprawiać dzieciom poprzez przedstawianie w ciekawy, nietypowy sposób działalności naszej kolejki i urządzeń na niej się znajdujących. Przy okazji również dorośli mogą u nas miło spędzić czas, pośmiać się i również dowiedzieć się wielu ciekawostek. Z chęcią przyjeżdżają do nas grupy seniorów, które – zapewniamy – cieszą się nie mniej niż dzieci podczas organizowanych przez nas wycieczek. Do każdej grupy podchodzimy indywidualnie i dla każdej maksymalnie się poświęcamy. Podczas przejazdów „otwartych” przy większej liczbie pasażerów nie zawsze jest na to czas, ale i wtedy chcemy w nietypowy sposób zaskoczyć podróżnych. Wyróżnia nas to, że do każdego podchodzimy indywidualnie, a przejazd nie jest tylko przejazdem – w pociągu zawsze coś ciekawego się dzieje. Dotyczy to również zwiedzania stacji i budynków stacyjnych. Prawdopodobnie w żadnym miejscu w Polsce wycieczki nie odbywają się w ten sposób. Udało nam się to osiągnąć dzięki pasji osób, które pracują na kolei.

W tym roku przygotowujemy wspólną ofertę z wieloma instytucjami i firmami działającymi na terenie Śmigla i naszej gminy. Wszystko po to, by turysta mógł u nas zagościć na dłużej. Przygotowane oferty dotyczą głównie grup dzieci i seniorów. Każda ma być różnorodna i dopasowana do wieku. Do wyboru będzie oferta jedno-, dwu- i trzydniowa. W jej skład będzie wchodził m. in. przejazd śmigielską kolejką i jej zwiedzanie, wejście na wieżę ciśnień wraz ze zwiedzaniem śmigielskich wodociągów, zwiedzanie wiatraków z przewodnikiem, animacje, „prywatne” dyskoteki, wizyta w Kurkowym Bractwie Strzeleckim w Śmiglu, degustacje lokalnych wyrobów, pełne wyżywienie i noclegi. To tylko niektóre z propozycji, planowanych do włączenia w ofertę turystyczną Śmigla
.

Mamy w planach wypożyczenie parowozu, ale wiemy już, że nie uda nam się tego zrobić w tym roku. Znamy wstępne koszty transportu i obsługi, jednak na razie nie chcemy zdradzać szczegółów, ponieważ jest jeszcze wiele do ustalenia. Jeżeli jednak znalazłby się sponsor, który pokryłby koszty transportu parowozu, z chęcią podejmiemy z nim rozmowę. W zamian możemy zaoferować promocję firmy, która parowóz by przewiozła.

Jako zarządca wykonujemy zadania określone w umowie o zarządzanie. W ubiegłym roku udało nam się pozyskać od Gminy Śmigiel dofinansowanie na remont trzech dachów budynków na stacji w Śmiglu, a w bieżącym otrzymaliśmy dofinansowanie również od Gminy na zakup podkładów. Uchwałą Sejmiku Województwa Wielkopolskiego Miasto i Gmina Śmigiel otrzymała zgodę na udzielenie przez Województwo pomocy finansowej w wysokości 55 tys. zł z przeznaczeniem na dofinansowanie kolei wąskotorowej.

Sami nad tym się zastanawiamy. Być może wynika to z tego, iż dziś większość nie ma ochoty na pracę w wakacje i to jeszcze bezpłatną. W wakacje chcą odpoczywać, a w trakcie roku szkolnego poświęcają się nauce. Niemniej jednak chętne osoby prosimy o kontakt. Dla każdego znajdziemy coś ciekawego, dopasowanego do jego preferencji. Nie musi to być praca bezpośrednio, fizycznie na kolejce. Jeżeli ktoś czuje się lepiej w marketingu, tworzeniu plakatów, broszurek, ulotek, pamiątek – z pewnością znajdziemy coś też i dla niego.

Szansą jest z pewnością wspomniana wcześniej zmiana przepisów, wraz z regularnym dofinansowywaniem kolei wąskotorowej i połączenie jej oferty z atrakcjami turystycznymi Śmigla i jego okolic.

Zagrożeniem jest przede wszystkim brak dofinansowania kolejki. Posiadając odpowiednie środki finansowe, można wiele zdziałać, np. zatrudnić dodatkowy personel, który wdroży się w obowiązki obecnego i z czasem je przejmie. Koleje wąskotorowe w Polsce są często utrzymywane przez gminy lub powiaty, które w każdej chwili ze względu na wydatki niewspółmierne z przychodami mogą zrezygnować z ich finansowania.