W 2022 r. z usług kolei skorzystało 342,2 mln osób. To o 97,2 mln więcej (+39,6%) w porównaniu z 2021 r. Rok 2022 dla wszystkich przewoźników realizujących regularne przewozy pasażerskie oznaczał wyższą liczbę pasażerów niż w 2021 r. W przypadku niektórych z nich były to rekordowe dane w historii ich funkcjonowania.
Liczba pasażerów kolei w 2022 r. nie tylko była wyższa o 6,3 mln (+1,9%) w zestawieniu z 2019 r., ale również stanowiła najwyższą wartość tego parametru osiągniętą w ostatniej dekadzie. Możemy tym samym mówić o odbudowie przewozów pasażerskich do poziomu sprzed pandemii.
W pierwszych miesiącach 2022 r. w przewozach pasażerskich odnotowano niższy wynik niż w kolejnych miesiącach – związane to było m.in. z obostrzeniami sanitarnymi.
W styczniu 2022 r. z usług kolei skorzystało 21,4 mln osób, w lutym było to 21,2 mln. Są to wartości wyższe odpowiednio o 7,8 mln i 7 mln w porównaniu do tych miesięcy w 2021 r. W zestawieniu z wynikami z 2019 r. (ostatnim roku przed wybuchem pandemii) w styczniu 2022 r. liczba pasażerów była o 5,1 mln osób niższa, a w lutym 2022 r. o 4 mln osób niższa. Począwszy od marca 2022 r. liczba pasażerów w poszczególnych miesiącach przewyższała wartości z 2019 r., 2020 r. i 2021 r.
W styczniu i lutym 2022 r. odnotowano spadki liczby pasażerów w zestawieniu miesiąc do miesiąca. W marcu liczba pasażerów wzrosła aż o 33,5% wobec lutego i była to najwyższa dynamika odnotowana w 2022 r. Zgodnie z tendencją sezonową liczba pasażerów miesiąc do miesiąca wzrosła jeszcze w: maju o 13,1%, w lipcu o 2,5%, w sierpniu o 1% i październiku o 10,7%. Październik pod względem liczby pasażerów był miesiącem z najlepszym wynikiem w 2022 r. – 32,8 mln osób, które skorzystały z usług kolei to najwyższa wartość osiągnięta w tym miesiącu na przestrzeni prowadzenia statystyk przez UTK.
Ostatnie dwa miesiące 2022 r. zamykają rok z kilkuprocentowymi spadkami miesiąc do miesiąca – co również stanowi sezonową regułę w przewozach pasażerskich. W grudniu liczba pasażerów była niższa o 7,5% wobec listopada, co w 2022 r. było najwyższym spadkiem miesiąc do miesiąca.
Najwięcej pasażerów w roku 2022 r. odnotowało Polregio. Udział tego przewoźnika w liczbie pasażerów wyniósł 25,47%. Drugą pozycję utrzymały Koleje Mazowieckie z 17,26-proc. udziałem (19,22% w 2021 r.; 19,96% w 2020 r.; 18,49% w 2019 r.), zaś na trzecim z nieznacznie tylko mniejszym udziałem znalazło się PKP Intercity, które osiągnęło aż 17,23% liczby pasażerów (14,56% w 2021 r.; 12,73% w 2020 r.; 14,55% w 2019 r.).
Udział innych operatorów zaznaczono na diagramie.
Praca przewozowa
W 2022 r. przewoźnicy wykazali pracę przewozową na poziomie prawie 23,8 mld pasażerokilometrów, co oznacza wzrost o 7,9 mld (+49,6%) w porównaniu z 2021 r. i o 1,7 mld (+7,7%) w zestawieniu z przedpandemicznym 2019 r. Praca przewozowa wykazana przez przewoźników pasażerskich w 2022 r. była najwyższa w okresie ostatnich 10 lat.
Tak jak w przypadku liczby pasażerów najniższe wartości pracy przewozowej przypadają na styczeń i luty 2022 r. (odpowiednio 1,31 i 1,33 mld pasażerokilometrów). Począwszy od marca 2022 r. wartości tego parametru w poszczególnych miesiącach przewyższały już wyniki z analogicznych miesięcy 2019 r. (okresu sprzed pandemii). Zgodnie z trendem sezonowym najwyższe wartości pracy przewozowej przewoźnicy wykazali w lipcu i sierpniu (odpowiednio 2,61 i 2,63 mld pasażerokilometrów). W miesiącach wakacyjnych 2022 r. miał również miejsce najwyższy w skali roku wzrost pracy przewozowej wobec analogicznych miesięcy w 2019 r. (odpowiednio o 0,41 mld pasażerokilometrów, tj. 18,8% i 0,35 mld pasażerokilometrów, tj. 15,3% wobec lipca i sierpnia w 2019 r.).
Udziały w rynku pod względem pracy przewozowej
W 2022 r. ponad połowa wykazanej pracy przewozowej (58,31%) została wykonana przez PKP Intercity, co jest związane ze specyfiką dalekobieżnych tras tego przewoźnika. Średnia odległość na jaką pasażer PKP Intercity podróżował w 2022 r. to 235,03 km. Drugą pod względem wielkości pracę przewozową wykazało Polregio, uzyskując udział w rynku na poziomie 17,37%. W przypadku Polregio – średnia odległość przewozu jednego pasażera w 2022 r. to 47,35 km. Trzeci pod względem pracy przewozowej udział utrzymują Koleje Mazowieckie – w 2022 r. wyniósł on 7,56%.
Praca eksploatacyjna
W 2022 r. łączna praca eksploatacyjna w przewozach pasażerskich osiągnęła wartość 186 mln pociągokilometrów. W porównaniu z 2021 r. jest to wynik o ponad 8 mln wyższy (+4,5%). W 2022 r. praca eksploatacyjna analogicznie jak w przypadku liczby pasażerów i pracy przewozowej odnotowała rekordowy wynik na przestrzeni ostatniej dekady.
Średnia odległość przejazdu
W 2022 r. średnia odległość przejazdu jednego pasażera wyniosła 69,4 km, co jest wynikiem wyższym o 4,6 km (+7,1%) w porównaniu do 2021 r. W porównaniu z 2019 r. długość trasy pokonanej przez jednego pasażera była dłuższa o prawie 4 km. Wartość średniej odległości przejazdu pasażera w 2022 r. jest najwyższą odnotowaną na przestrzeni ostatnich 10 lat.
Powrót pasażerów na kolej
Rok 2022 r. w przypadku większości spółek realizujących regularne przewozy pasażerskie oznaczał większą liczbę pasażerów niż przed pandemią.
Najwięcej pasażerów w zestawieniu z 2019 r. zyskało PKP Intercity – wynik niemal 59 mln pasażerów w 2022 r. to wartość wyższa o 10,1 mln (+20,7%) niż przed pandemią. O prawie 2,7 mln w zestawieniu z 2019 r.
wzrosła liczba pasażerów ŁKA (z 6 mln w 2019 r. do 8,7 mln w 2022 r.) – to najwyższa dynamika wzrostu wśród analizowanych spółek (+44,4%).
W 2022 r. pociągami
Kolei Wielkopolskich podróżowało 14,3 mln osób, czyli o prawie 2,1 mln więcej (+17,2%) niż w 2019 r. W przypadku Kolei Małopolskich wzrost wyniósł 0,6 mln (z 6,5 mln w 2019 r. do 7,1 mln w 2022 r.). PKP SKM w 2022 r. przewiozła 43,6 mln osób – więcej o prawie 0,5 mln (+1,1%) niż w 2019 r. W tym zestawieniu dobrze wypadają także
Koleje Dolnośląskie, które przewiozły 13,5% pasażerów więcej niż przed pandemią.
W przypadku pozostałych przewoźników liczba pasażerów była niższa niż w 2019 r. Największą dynamikę spadku między 2019 r. a 2022 r. odnotowała spółka WKD, która w 2022 r. przewiozła o 2,1 mln pasażerów mniej (-24,1%) niż w 2019 r. W przypadku SKM Warszawa było to o 4,3 mln mniej (-19,5%) niż w 2019 r. W 2022 r. Koleje Mazowieckie przewiozły 59,1 mln pasażerów, co oznacza spadek o 3 mln osób (-4,9%) w porównaniu do 2019 r. Na powyższe spadki w dużej mierze ma wpływ praca zdalna, bardzo popularna w dużych miastach, szczególnie w Warszawie, ale również wiele remontów na sieci zarządcy infrastruktury i przez to brak możliwości przygotowania dobrej oferty dla pasażerów.
Koleje Śląskie z liczbą pasażerów prawie 20 mln w 2022 r. osiągnęły poziom 98% liczby pasażerów z 2019 r. W ubiegłym roku pociągami największego polskiego przewoźnika Polregio podróżowało 87,2 mln pasażerów, co jest wynikiem zbliżonym (-1,9%) do 2019 i 40% wyższym niż w 2021 r. Arriva RP uzyskała z kolei wynik 99,1% liczby pasażerów z 2019 r. obsługując prawie 2,3 mln pasażerów w 2022 r.
Podsumowanie
Rok 2022 przyniósł odbudowę rynku przewozów pasażerskich do poziomu zbliżonego do 2019 r. – osiągnięto rekordowe parametry eksploatacyjne na przestrzeni ostatnich lat. Wzrost liczby pasażerów rok do roku wyniósł prawie 40% przy niespełna 5-procentowym wzroście pracy eksploatacyjnej. Na tak duże zainteresowanie usługami kolei miało wpływ wiele czynników. Z jednej strony zaczęto znosić obostrzenia sanitarne, które w różnym zakresie funkcjonowały jeszcze w 2021 r.
Większa frekwencja w pociągach to również efekt wojny w Ukrainie – kolej obsługiwała dużą grupę uchodźców uciekających przed wojną. Konsekwencją agresji Rosji to również znaczny wzrost cen paliw i inflacja – czynniki te mobilizowały coraz większą grupę osób do poszukiwania alternatywnych, tańszych możliwości dojazdu do pracy, uczelni czy na wakacje.
Nie bez znaczenia dla sukcesu przewozów pasażerskich w 2022 r. były również oferty specjalne przewoźników, które pozwalały optymalizować koszty podróży. W ubiegłym roku przewoźnicy kontynuowali modernizację i intensywny zakup taboru, a także rozwijanie kanałów sprzedaży biletów. Na tle tych czynników począwszy od marca 2022 r. przewoźnicy wykazywali wyniki wyższe nawet w porównaniu do tych sprzed 2019 r. (okresu przed pandemią). Rok 2022 pokazał, że w sytuacjach kryzysowych transport kolejowy odgrywa istotną rolę.
Przewoźnicy powinni podjąć wszelkie działania, aby w bieżącym roku w jeszcze większym zakresie wykorzystać potencjał płynący z tego rodzaju transportu. Jednocześnie, aby przekonać dużą grupę pasażerów do korzystania z usług kolei na stałe, konieczne jest podniesienie jakości oferowanych usług.