Raport PKBWK: Co się wydarzyło pod Szczekocinami?

Do katastrofy doszło na torze nr 1 linii kolejowej nr 64 Kozłów – Starzyny na szlaku Sprowa – Starzyny. W dniu 3 marca 2012 r. na posterunku Starzyny o godz. 20:00 dyżur nocny rozpoczął dyżurny ruchu A.N., a na posterunku odgałęźnym Sprowa dyżurna ruchu J.S.

O godzinie 20:40 ze stacji Psary odjechał pociąg 13127. Dyżurny ruchu A.N – według jego wyjaśnień – dokonuje w międzyczasie na gruncie sprawdzenia położenia rozjazdów nr 3 i 4 dla przygotowania wyjazdu pociągu na tor nr 2 na szlaku Sprowa Starzyny. Idąc zabiera ze sobą 4 klucze (3+, 3-, 4+, 4-) od sponozamków zamontowanych na rozjazdach, nie zabiera jednak korby do ręcznego przestawiania zwrotnic. Pomimo braku położenia zwrotnic nr 3 i 4 nie dokonuje zabezpieczenia ich na gruncie sponozamkami i wraca z kluczami na nastawnię.

Dyżurny ruchu A.N. informuje maszynistę pociągu nr 13127, który zatrzymał się przed semaforem wjazdowym C, o jeździe na sygnał zastępczy i o godzinie 20:46 wyświetla sygnał zastępczy na semaforze C z powodu braku kontroli położenia zwrotnic rozjazdów nr 3 i 4.

Maszynista pociągu nr 13126 wyjeżdżając z posterunku odgałęźnego Starzyny na sygnał zastępczy nie zareagował na wyjazd na tor nr 1, czyli przeciwny do zasadniczego szlaku Sprowa – Starzyny, do czego powinien mieć wyświetlony wskaźnik W24 na semaforze C łącznie z sygnałem zastępczym, natomiast zezwolenie polegające na samym wyświetleniu sygnału zastępczego nie uprawniało go do takiej jazdy.

W międzyczasie na posterunku Sprowa o godz. 20:46 wyświetlony zostaje sygnał zezwalający na semaforze z toru nr 2 szlaku Kozłów – Sprowa dla jazdy na tor nr 1 szlaku Sprowa – Starzyny dla pociągu nr 31101.

Na posterunku Starzyny o godzinie 20:48 pociąg nr 13126 wyjeżdżą na tor nr 1 w kierunku przeciwnym do zasadniczego ze Szlaku Sprowa – Starzyny przez rozjazd nr 4 po czym nastąpiło wskazanie zajętości toru szlakowego nr 1 sygnalizując to na obu posterunkach odpowiednimi powtarzaczami.

Sygnał zezwalający na semaforze A posterunku Sprowa zostaje wygaszony wskutek tej zajętości. W momencie przekazywania przez dyżurnego A.N. ze Starzyn informacji o odjeździe pociągi 13126 dyżurny J.S. informuje go o wygaśnięciu semafora A dla pociągu nr 31101, a dyżurny ruchu A.N. jednocześnie w tym czasie używa przycisku „dPo2S”, co powoduje na posterunkach Sprowa i Starzyny zaświecenie się na czerwono strzałek blokady po torze nr 2, informujących o wyprawieniu pociągu ze Starzyn na tor szlakowy nr 2.

Po wygaśnięciu semafora A maszynista pociągu 31101 nawiązuje łączność radiową z dyżurną ze Sprowy, który informuje go o konieczności jazdy na sygnał zastępczy i prosi o zgłoszenie momentu jego podania.

O godzinie 20:48:21 nastąpiło zajęcie odcinka kontroli niezajętości it1SS toru nr 1 szlaku Sprowa – Starzyny przez pocąg nr 13126 i w efekcie, w następnej sekundzie, wygaśnięcie sygnału zezwalające na semaforze wyjazdowym A posterunku Sprowa i jego przejście do wskazywania sygnału S1 „stój”, równocześnie na ekranie monitora systemu MOR-3 pojawiła się sygnalizacja zajętości toru nr 1 przez podświetlenie kolorem czerwonym jego symbolu w postaci linii, przy czym równocześnie na pulpicie kostkowym posterunku Starzyny na czerwono podświetlone zostały cztery szczeliny odcinka it1SS, szczeliny odcinka it2SS pozostały podświetlone na biało.

Dyżurny ruchu w Starzynach nie obserwował jednak wyjeżdżającego pociągu nr 13126, więc nie stwierdził, na który tor następuje faktyczny wyjazd tego pociągu przy braku kontroli położenia rozjazdów 3 i 4. Nie obserwuje też pulpitu nastawczego, na którym jest zasygnalizowane zajęcie toru nr 1 szlaku Sprowa – Starzyny przez wyjeżdżający pociąg.

Według komisji dyżurni ruchu w Starzynach i Sprowie „powinni po stanie urządzeń (na zobrazowaniu) dostrzec niewłaściwe skierowanie pociągu nr 13126 na tor szlakowy nr 1 szlaku Sprowa – Starzyny zamiast na tor szlakowy nr 2 tego szlaku.”

O godzinie 20:49:47 dyżurna ruchu posterunku Sprowa wyświetla na semaforze A sygnał zastępczy ze wskaźnikiem W24 (komenda NSz), który nie uprawniał do jazdy pociągu 31101 na tor 1 na Szlak Sprowa – Starzyny. O godzinie 20:52:04 pociąg nr 31101 wyjeżdża na tor nr 1 w kierunku zasadniczym szlaku Sprowa – Starzyny.

W czasie poprzedzającym katastrofę prowadzona jest następująca rozmowa pomiędzy dyżurnymi ze Sprowy i Starzyn:

J.S.: „ten 13126 to on ruszył?”.
A.N.: „co?”,
J.S.: „od ciebie?”
A.N.: „no”
J.S.:  „ty, no a strzałkę mam na, na popielato”,
A.N.: „na popielato masz? A ja mam k…a na czerwono, bo ja użyłem dPo, no to jak to, to się robi”,
J.S.:  „k…a no to ju ja już mu podaję”,
A.N.: „no podaj mu, podaj”,
J.S.:  „ty, no ale w ja nie mam, że on wyjechał od ciebie”,
A.N.: „bo ja tu użyłem dPo2l, bo jechałem na zastępczy, to nie wiem, to Wbl się do tego wbija? nie, Po, czekaj a teraz ch…a, no”.
J.S.:  „ty, no pierun wie, no ale on już powinien u mnie być”
A.N.: „a no może już będzie chyba na pewno”,
J.S.: „a był na tym 18-tym?”,
A.N.: „tak, tak, tak, migał, migał”.
J.S.: „no ale u mnie it2S też jest na popielato, to tak jakby w ogóle od ciebie nie ruszył ten pociąg”,
A.N.: „k…a może znowu tu pop…i, … mhm …, ch…j wie, …no zobaczymy, no”,
J.S.: „no”,
A.N.: „podaj w każdym bądź razie”,
J.S.: „no, podałam, no”,
A.N.: „no, dobra”,

Około godziny 20:55 dochodzi do czołowego zderzenia obu pociągów na torze nr 1 w kilometrze 21,250.

W wyniku zdarzenia śmierć na miejscu poniosło 16 osób, w tym 5 pracowników przewoźników, a ciężko rannych zostało 61 osób, w tym 2 pracowników przewoźników. Zniszczeniu uległ także tabor trakcyjny i wagonowy pociągów, w tym całkowicie zniszczone 2 lokomotywy i 4 wagony pasażerskie oraz uszkodzone 7 wagonów pasażerskich łącznie z obu pociągów.