Raport CEEK: Rekuperacja pozwoli zużyć o jedną czwartą energii mniej

Każdego roku kolej w Polsce zużywa ok. 2600 GWh (2,6 TWh) energii elektrycznej (ok. 1,5% całego zużycia w Polsce). Przekłada się to na ok. 2 mln ton emisji dwutlenku węgla rocznie. Transport kolejowy z natury rzeczy wypada pod względem efektywności energetycznej (liczba jednostek energii zużytych dla uzyskania określonego efektu) korzystniej od drogowego. – W transporcie pasażerskim ilość energii zużytej na 1 pasażerokilometr jest 10-11 razy mniejsza, natomiast na tonokilometr w transporcie towarów – ok. 4-4,5 razy – poinformował Gurgacz.

Wiele wpływających na efektywność energetyczną elementów można wciąż poprawiać. Z myślą o takich ulepszeniach powstało Centrum Efektywności Energetycznej Kolei – inicjatywa branży kolejowej na rzecz zwiększenia wydajności. Organizacja zrzesza przedstawicieli przewoźników, firm zarządzających infrastrukturą kolejową i energetyczną (do najważniejszych należy PKP Energetyka) i środowiska naukowego. CEEK organizuje cykliczne spotkania na temat m. in. ecodrivingu oraz termomodernizacji budynków. Z myślą o ułatwieniu podmiotom z branży dalszych działań na rzecz oszczędzania energii eksperci CEEK opracowali raport poświęcony efektywności.

Proces zbierania danych do raportu dzielił się na trzy etapy. Pierwszym krokiem były badania ankietowe, w których przewoźnicy byli pytani o wartość energii zużywanej na cele trakcyjne i pozatrakcyjne, a także, między innymi, o wiek i strukturę taboru. Twórcy dokumentu przeprowadzili też wizyty studyjne w celu badania majątku pozaliniowego, w tym – budynków, oraz wywiady w sprawie planowanych inwestycji w tym obszarze i wiedzy przedstawicieli branży o dostępnych instrumentach wsparcia. Ostatni etap obejmował kilka wywiadów pogłębionych i badanie dotyczące miksu energetycznego (koncentrowano się na panelach fotowoltaicznych).

Wyniki badań pokazują duży potencjał zmian na korzyść. 53% eksploatowanych w Polsce pojazdów kolejowych ma zdolność do rekuperacji energii (odsetek ten jest większy u przewoźników pasażerskich, którzy eksploatują więcej taboru elektrycznego). Wymiana taboru na nowe jednostki, a z drugiej strony – zmniejszająca się liczba pojazdów spalinowych tworzą korzystny trend. Największe możliwości oszczędzania energii występują w sytuacji, gdy jest ona oddawana do sieci w czasie jazdy. 80% pojazdów ma urządzenia do monitorowania zużycia, co umożliwia wprowadzanie w życie zasad eco-drivingu (sposób jazdy mający na celu maksymalne obniżenie zużycia energii na jednostkę odległości). Możliwe do uzyskania na tej drodze oszczędności autorzy raportu szacują na 22000 MWh rocznie.

Eksperci CEEK przyjrzeli się także możliwości założenia farm fotowoltaicznych przy 20 największych pod względem zużycia energii dworcach w Polsce. W tym przypadku chodziłoby nie o zmniejszenie zużycia energii, lecz o zastąpienie jej bardziej przyjaznym dla środowiska źródłem. Ostatnim rozpatrywanym obszarem poprawy gospodarki energią było docieplanie budynków kolejowych i wymiana źródeł ciepła na nieżarowe.

– Sama rekuperacja, w zależności od konkretnej trasy, może dać 20-25% oszczędności energii trakcyjnej. Eco-driving pozwoli zaoszczędzić 5-10%. Termomodernizacja będzie oznaczała oszczędności rzędu 10-12% lub nawet 40% w przypadku budowania danego obiektu od zera, a zastosowanie energii z odnawialnych źródeł – 40% – podsumował Gurgacz. Celem CEEK jest ograniczenie zużycia energii przez kolej o 1,2 TWh i zmniejszenie emisji dwutlenku węgla o milion ton w perspektywie 10 lat. Efekt ekologiczny osiągnięcia tego celu odpowiadałby zasadzeniu 83000 hektarów lasu. Mniejsze zużycie energii będzie oznaczało także większą konkurencyjność kolei w stosunku do transportu drogowego i lotniczego.