Powolne przewozy towarowe

W czwartek opublikowaliśmy najciekawsze fragmenty opublikowanego przez UTK sprawozdania z funkcjonowania rynku kolejowego w 2018 roku dotyczące przewozów pasażerskich. Również w części dotyczącej przewozów towarów można znaleźć wiele interesujących statystyk. W 2018 r. w przewozach towarowych nastąpił wzrost masy, pracy przewozowej i eksploatacyjnej. Liczne prace prowadzone w ramach nowych inwestycji infrastrukturalnych zarówno drogowe, jak i torowe generowały zwiększony wolumen przewozów kruszyw i materiałów.

Urząd zaznacza, że inwestycje prowadzone na torach miały także negatywny wpływ na przewozy towarowe: powodowały liczne objazdy dla składów pociągów towarowych. W 2018 r. nastąpił wzrost przewiezionej masy ładunków. Osiągnięty wynik zbliżony był do rekordowego z 2011 r. i wynosił 250,2 mln ton. Był on związany ze wzrostem gospodarczym kraju, dobrymi wynikami sprzedaży wielu gałęzi przemysłowych oraz inwestycjami w infrastrukturze. Duże tempo wzrostu nastąpiło także w przewozach intermodalnych, gdzie masa towarów przewożonych koleją wzrosła o 15,6%, a praca przewozowa zwiększyła się o 14,8%.

W porównaniu do 2017 r., w 2018 r. nastąpił wzrost przewiezionej masy ładunków z 239,9 mln ton do 250,2 mln ton (wzrost o 4,3%). Mimo utrzymującej się tendencji wzrostowej, to zauważalne jest jej wyhamowanie, ponieważ w 2017 r. odnotowano dynamikę wzrostu masy przewiezionych towarów w stosunku do 2016 r. na poziomie 7,9% (o 3,6 punktu procentowego wyższa niż w 2018 r.) – pisze UTK. Dziś już wiemy, że był to początek spadków, które charakteryzowały w przewozach towarowych całe pierwsze półrocze.

Wzrosty w kruszywach

UTK zwraca uwagę, że wzrost pracy eksploatacyjnej spowodowany dłuższymi przejazdami, wynikającymi z zamknięć torowych i objazdów, miał negatywny wpływ na rentowność przewozów. W takim przypadku z reguły ma miejsce wzrost kosztów, które są związane z większym wykorzystaniem taboru, obsługą, zużyciem paliwa i energii elektrycznej. Przekłada się to na cenę transportu, którą pokrywa zleceniodawca usługi. Dłuższe przejazdy to ograniczenie dostępności pojazdów. Przewoźnicy mają do dyspozycji zmniejszoną liczbę par pociągów możliwych do uruchomienia w ciągu doby.

Analizując dane dotyczące grup towarowych, zaobserwować można tendencję wzrostu transportu kruszyw oraz materiałów budowlanych – z 43 667 tys. ton w 2017 r. do 52 671 tys. ton w 2018 r. (wzrost o 20,6%). Dodatnia dynamika przewiezionej masy ładunków dotyczyła również m.in. metali i wyrobów metalowych – 8,3%, towarów z grupy surowce niemetaliczne – 2,8%, pustych opakowań – 18,8% oraz towarów nieidentyfikowalnych o blisko 33%.
Niska prędkość pociągów towarowych

– Średnia prędkość handlowa pociągów towarowych w Polsce jest niska i wpływa negatywnie na konkurencyjność transportu kolejowego. Prędkość w przewozach towarowych ogółem w 2018 r. spadła o ponad 3 km/h w porównaniu do 2017 r. Mniejszy spadek zanotowano w przewozach intermodalnych – nieco ponad 1 km/h. Na zmniejszenie prędkości pociągów towarowych w Polsce wpływ miały dwa kluczowe czynniki, którymi są modernizacje linii kolejowych oraz zwiększenie pracy przewozowej – podaje UTK. 

Do wyliczenia średniej prędkości handlowej pociągów towarowych zastosowano metodę, według której prędkość handlowa to iloraz długości trasy (w kilometrach) i czasu, w jakim ta trasa została pokonana (w godzinach). Średnioroczna prędkość handlowa w przewozach towarowych podana ogółem przez poszczególnych przewoźników została zindeksowana o ich udział w rynku mierzony wykonaną pracą eksploatacyjną. Prędkość handlowa w przewozach intermodalnych została zindeksowana o liczbę pociągów.


Warto podkreślić, że są to dużo niższe prędkości, niż podane w rządowym sprawozdaniu z realizacji Krajowego Programu Kolejowego (28,08 km/h). Prezes PKP PLK Ireneusz Merchel tłumaczył na spotkaniu z dziennikarzami, że różnice w podawanych danych dotyczących prędkości handlowych wynikają z odmiennej metodyki; jak podał, PLK nie uwzględnia np. wydłużenia czasu przewozu z powodu opóźnionego podstawienia pociągu do stacji początkowej przez przewoźnika.

Wyniki finansowe w górę 

W 2018 r. UTK zaobserwował znaczący wzrost przychodów i kosztów działalności operacyjnej u przewoźników towarowych, które wyniosły odpowiednio 16% i 14%. Przychody przewoźników towarowych były większe od kosztów prowadzonej działalności o 690 mln złotych. Tym samym dochody osiągnięte przez całą branżę w 2018 r. są większe niż w 2017 r. o 250 mln zł – podaje UTK.

Poza kosztami dostępu do infrastruktury, kluczowymi pozycjami kosztowymi w branży kolejowych przewozów towarowych są: koszty pracownicze, koszty energii trakcyjnej (elektrycznej i paliwa) oraz amortyzacja. W tym miejscu UTK zwraca uwagę, że wydatki na energię zwiększyły swój udział w strukturze kosztów przewoźników towarowych z 12% w 2017 r. do 14% w 2018 roku.