Papieskie kremówki w Pendolino: Koszt akcji nadal tajemnicą

2 kwietnia 2023 r. Fundacja Grupy PKP zorganizowała akcję upamiętnienia 18. rocznicy śmierci papieża Jana Pawła II. Tego dnia konduktorzy i kierownicy pociągów PKP Intercity kategorii EIP (czyli popularnego Pendolino) byli zobowiązani do przypięcia do klap służbowych marynarek żółto-białej przypinki (to barwy flagi Watykanu), a pracownicy Wars rozdawali pasażerom kojarzone z papieżem ciastka. Kremówki były także dostępne na dworcu Warszawa Centralna.

Fundacja Grupy PKP chwaliła się wówczas, w niedostępnym już wpisie w serwisie X (d. Twitter), że w pociągach PKP Intercity „emitowana jest także animacja poświęcona Ojcu Świętemu”. Pasażerowie mogli usłyszeć także okolicznościowe komunikaty głosowe.


Na opakowaniach do ciastek znalazło się logo Fundacji Grupy PKP, Wars oraz PKP intercity.

O tym, że takie działania są planowane, informowaliśmy jako pierwsi w tekście z 1 kwietnia pt. Papieskie kremówki w Pendolino w rocznicę śmierci JP2

Ogromne kontrowersje

Cała akcja szybko zaczęła budzić kontrowersje. Największe dotyczyły oczywiście tego, czy państwowy przewoźnik i sama Grupa PKP powinny się angażować w akcje o charakterze religijnym oraz brak informacji o kwocie, jaką przeznaczono na zakup ciastek. Wątpliwości budziły też inne aspekty, w tym sposób transportu, czy brak informacji o składzie kremówek.

Sprawa była komentowana przez wielu dziennikarzy, działaczy, czy zwykłych pasażerów, a głosy oburzenia i poparcie, jak się było można spodziewać, pokrywały się z podziałami politycznymi.

Głos zabrała nawet cukiernia Olsza, która wyprodukowała ciastka na zamówienie Wars. – Nie wiem, czy spółka, która dokonała zakupu, chce informować o szczegółach i wartości zamówienia, dlatego sam wolę tego nie robić. Nie były to gigantyczne ilości, wyrobiliśmy się z produkcją przez kilka godzin – tłumaczył wówczas w rozmowach z Money oraz Gazetą Wyborczą Marcin Olbrysz, właściciel cukierni.

Kilka dni po tym wydarzeniu część posłów zwróciła się z zapytaniem do Ministerstwa Aktywów Państwowych (MAP) w tej sprawie. Parlamentarzyści pytali o koszty, tryb wyboru cukierni, a także o to, co stało się z nadmiarowymi ciastkami. Z odpowiedzi Macieja Małeckiego, sekretarza stanu w MAP nie dowiedzieliśmy się niczego interesującego poza tym, że akcja została zainicjowana i zorganizowana przez Fundację Grupy PKP.

Co z dostępem do informacji publicznej?

Na tym sprawa się jedna nie skończyła. O dostęp do szczegółowych informacji postanowili zawalczyć także obywatele, korzystając z przepisów o dostępie do informacji publicznej – w końcu wszystkie zaangażowane podmioty należą do państwa. Działania te zostały szczegółowo opisane pod koniec czerwca tego roku przez portal Informacja Publiczna należący do stowarzyszenia Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska.

Z opublikowanego tekstu dowiadujemy się, że Fundacja Grupy PKP pierwotnie wykazywała, że „nie jest zobowiązana do upubliczniania informacji dotyczących szczegółów operacyjnych tego rodzaju przedsięwzięć, związanych m.in. z kosztami i zasadami współpracy z innymi podmiotami, co jest wynikiem tego, że Fundacja Grupy PKP nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej”.

Stowarzyszenie, które nie podziela tej argumentacji i które jest przekonane, że „nie powinno ulegać wątpliwości, że Fundacja jest podmiotem korzystającym ze środków publicznych” i jest zobowiązana do udostępniania informacji, pomogło przygotować skargę na bezczynność do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Sąd w wyroku z 17 stycznia 2024 r., sygn. II SAB/Wa 459/23 zobowiązał Fundację Grupy PKP do rozpoznania wniosku z kwietnia ubiegłego roku. Rozstrzygnięcie to nie jest jednak prawomocne, a Fundacja Grupy PKP zaskarżyła je do Naczelnego Sądu Administracyjnego.


Kremówki zostaną tajemnicą?

Z pytaniami o działania w tej sprawie zwróciliśmy się pod koniec lipca do PKP S.A., która jest głównym fundatorem Fundacji oraz do samej Fundacji PKP S.A. Pod koniec marca pożegnaliśmy zarząd powołany za czasów poprzedniego rządu, a prezesem PKP S.A. został Alan Beroud. Biuro prasowe PKP S.A. odpowiedziało nam jedynie na pytania związane ze zmianami osobowymi w Fundacji Grupy PKP, które dokonały się dopiero 22 lipca, kiedy to na prezesa powołano Radosława Konicznego, który zastąpił Katarzynę Kucharek.

Z udostępnionych już przez samą Fundację Grupy PKP informacji wynika, że skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie została skierowana 11 kwietnia 2024 r. – było to więc już po zmianach w zarządzie Grupy PKP, ale przed zmianami w samej Fundacji.

W mailu z 25 lipca Fundacja Grupy PKP podkreśliła, że ,,stoi na stanowisku, że nie jest zobowiązana do upubliczniania informacji dotyczących szczegółów operacyjnych tego rodzaju przedsięwzięć, związanych m.in. z kosztami i zasadami współpracy z innymi podmiotami; co jest wynikiem tego, że Fundacja Grupy PKP nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej”.

Jest to dokładnie to samo stanowisko, jakie przytacza Watchdog Polska. Fundacja przytacza je w odpowiedzi na pytania o upublicznienie kosztów akcji oraz innych szczegółowych informacji. Cena kremówek, pomimo zmian w zarządzie PKP SA oraz samej Fundacji Grupy PKP pozostaje więc tajemnicą, a nam pozostaje czekać na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.

– Tak jak informowaliśmy – nasze stanowisko nie uległo zmianie – odpisała na naszego ostatniego maila Fundacja.