Nowa Komisja Europejska chce przywracać pociągi nocne i doprowadzić do renesansu dworców

Nowo powołana Komisja umieściła obniżenie emisyjności i łagodzenie zmiany klimatu na samym szczycie swojej listy priorytetów politycznych jako element Europejskiego Zielonego Ładu. Cały sektor transportu odpowiada za ok. 27% emisji gazów cieplarnianych w UE. Branża kolejowa ma jeden z najniższych poziomów emisji spośród wszystkich rodzajów transportu. Jest też jedyną, w której ogólne emisje maleją pomimo rosnącej wielkości przewozów. W szczególności regionalne i lokalne linie kolejowe mogą nie tylko przyczyniać się do dekarbonizacji i łagodzenia zmiany klimatu, lecz także służyć realizacji innych nadrzędnych priorytetów politycznych UE.

Pascal Mangin: Zwiększyć rolę kolei w UE

– Kolej zapewnia korzystne połączenie szybkości, bezpieczeństwa, wygody i efektywności, w tym także środowiskowej. Jednakże stanowi tylko 12% transportu towarowego (drogowy to 50%) i mniej niż 10% pasażerskiego. Jednym z poważnych problemów jest to, że sieć połączeń nie rozkłada się równomiernie w poszczególnych regionach UE, choć przecież pomocnicze linie regionalne mają bardzo istotne znaczenie dla łączenia głównych szlaków transportowych z obszarami wiejskimi oraz peryferyjnymi regionami i terytoriami UE. Tworząc niezbędną infrastrukturę, nie tylko zapewni się lepsze połączenie dużych miast, regionów podmiejskich i obszarów wiejskich, lecz także zmniejszy się różnice gospodarcze i społeczne między nimi, wzmocni się rynek wewnętrzny i poprawi swobodny przepływ osób i towarów – powiedział Pascal Mangin, sprawozdawca opinii „Możliwości sektora kolejowego w zakresie realizacji priorytetów polityki UE”.

Co można zrobić?

Aby urzeczywistnić przesunięcie międzygałęziowe, można by wdrożyć kilka strategicznych środków działania na poziomie UE w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu (zasada „zanieczyszczający płaci”, bardziej zrównoważone systemy opłat, inwestycje w cyfryzację itd.). Równocześnie sektor kolejowy musi zobowiązać się do dalszego zwiększania niezawodności i przystępności cenowej pociągów zarówno pasażerskich, jak i towarowych oraz wygody korzystania z nich. Sektor ten i organy władz publicznych UE powinny wspólnie zastanowić się nad tym, jak najlepiej zaspokoić rosnące zapotrzebowanie na przywrócenie pociągów nocnych w UE, skoro obywatele coraz częściej poszukują bardziej przyjaznych dla klimatu możliwości podróżowania na duże odległości w Europie.

Samorządy lokalne i regionalne mają do odegrania ważną rolę w stymulowaniu dyskusji z podmiotami publicznymi i prywatnymi na temat finansowania i rozwiązań, które stanowiłyby realną, niedrogą alternatywę dla bardziej zanieczyszczających rodzajów transportu.

– Sektor kolejowy musi inwestować w cyfryzację, cyberbezpieczeństwo i usługi „od drzwi do drzwi”, które pozwolą rozwiązać problem wąskich gardeł na ostatnich etapach transportu. Powinniśmy wspierać go finansowo i za pomocą ustawodawstwa, tak by sprzyjać przesunięciu międzygałęziowemu na korzyść niskoemisyjnych form transportu. Wśród przykładów działań można wymienić internalizację kosztów zewnętrznych takich jak zanieczyszczenie (poprzez zastosowanie zasady „zanieczyszczający płaci”), przegląd obowiązujących zwolnień z VAT, które są stosowane względem niektórych form transportu transgranicznego, lecz nie kolei, czy też możliwość ogólnego wyłączenia grupowego w przypadku inwestycji w intermodalne platformy logistyczne – dodaje Pascal Mangin.

Dworce centrami miejskiej kultury

Pascal Mangin apeluje też o uznanie szczególnej roli dworców pasażerskich jako platform kultury. Dworce pasażerskie są ważnymi nośnikami kultury i tworzą rozległą sieć kontaktów zewnętrznych. Szczególnie w średnich i dużych miastach dworce są często niewykorzystanym zasobem jako ośrodki kultury będące alternatywą dla muzeów czy festiwali – zaznacza sprawozdawca Mangin. Sugeruje ponadto, by podnieść popularną inicjatywę #DiscoverEU i podróże oferowane w ramach programu Interrail na kolejny poziom za pomocą specjalnego programu wydarzeń w miastach i regionach UE poświęconego miejscowym dworcom kolejowym.