Niemiec (Track Tec): Przyspieszyć inwestycje kolejowe

Rynek Kolejowy: Zbliżają się wrześniowe targi InnoTrans w Berlinie, szczególnie ważne dla kolei. Track Tec jest stałym uczestnikiem targów i zapewne w tym roku zaznaczy, tak jak w poprzednich edycjach, swoją obecność.

Krzysztof Niemiec: Oczywiście na targach InnoTrans będziemy obecni i przywiązujemy do nich dużą wagę z uwagi na zaangażowanie Track Tec w dostawy wyrobów na rynki międzynarodowe. Przyspieszenie eksportu naszych wyrobów nastąpiło w ostatnich latach. Ponad 50% przychodów w 2023 roku było efektem sprzedaży wyrobów ze znakiem Track Tec do odbiorców zagranicznych, a w 2024 jest to już 60%. Osiągnięcie takiego wyniku wymagało wykonania dużej pracy związanej ze spełnieniem wymagań, nierzadko różniących się na poszczególnych rynkach, dotyczących dopuszczenia wyrobów. Natomiast obecnie nasze starania koncentrują się na uzyskaniu ciągłości dostaw, w szczególności na rynki nowo zdobyte. Stąd potrzeba wielu kontaktów, spotkań z aktualnymi i potencjalnymi naszymi partnerami biznesowymi, a dla ich przeprowadzenia InnoTrans jest miejscem optymalnym.

Czy tak duży udział eksportu waszych wyrobów nie jest, niejako, wymuszony spadkiem zapotrzebowania na rynku krajowym?

Niski poziom zamówień na wyroby dla infrastruktury kolejowej w naszym kraju trwa już 3 lata. Czas obecny jest szczególny, gdyż powinno wystąpić nagromadzenie środków finansowych, szczególnie unijnych, na inwestycje kolejowe w Polsce. To powinno stwarzać firmom z branży dobrą perspektywę na rok obecny i kolejne lata. Powinno, ale do tej pory nie stwarza.

Znaczącą stratą czasu jest koncentrowanie się na rozliczeniach i wracanie do problemów
i nieprawidłowości z lat poprzednich. To powtarzająca się praktyka kolejnych przełomów. Oczekiwania rynku są zgoła inne. Z każdą zmianą, przedsiębiorcy mają nadzieję na korzystny bieg zdarzeń. Praktyka jednak dość boleśnie ją weryfikuje. Obecni decydenci są w mało komfortowej sytuacji, wynikającej z braku czasu. Jednak kondycja wielu firm z branży kolejowej jest często skrajnie poważna i nie mogą dziwić ich oczekiwania na pilną, pozytywną zmianę.

Rzeczywiście, opóźnienia w realizacji inwestycji w infrastrukturze kolejowej są duże, czego dowodem jest fazowanie projektów z II unijnej perspektywy.

Trzeba odnotować, że z poprzedniej unijnej perspektywy, w której środki należało wykorzystać do końca 2023 roku, pozostało niewydanych ponad 10 mld zł. To właśnie powód do fazowania, ale też do niepokoju wynikającego z innych konsekwencji.

Najbliższym, poza naszym krajem, ich przykładem jest sytuacja związana z budową infrastruktury dla kolei 1435 mm w krajach bałtyckich – Rail Baltica. Tu nastąpił wzrost kosztów z 5,8 do 23,8 mld EUR
a niezależnie od innych czynników, istotnym tego powodem jest opóźnienie w realizacji sięgające 5 lat. Dane te podaje Ośrodek Studiów Wschodnich, powołując się raport instytucji kontrolnych w tych krajach, z czerwca 2024 roku. W sytuacji braku środków finansowych rozważane jest ograniczenie inwestycji, np. na części trasy linia jednotorowa czy brak połączenie z portami, co w oczywisty sposób podważa pierwotne założenia i możliwość osiągnięcia zakładanych efektów eksploatacyjnych.
To też lekcja dla nas.

Bezsprzecznie więc sprawna realizacja inwestycji w infrastrukturze kolejowej pozwala na uniknięcie szeregu ryzyk, kumulujących się często w kolejnych latach. Im wcześniej nastąpi uświadomienie sobie tych oczywistości i podjęcie realnych, skutecznych działań dla pilnej poprawy stanu i oferty infrastruktury kolejowej w wyniku, między innymi, terminowej realizacji inwestycji, tym mniej dotkliwe będą konsekwencje dotychczasowych działań i zaniechań.

Jednak bez poprawy stanu infrastruktury osiąganie celów przewozowych staje się wątpliwe, a przynajmniej przesunięte w czasie.

Kluczem do sukcesu kolei jest sprawna, wysokiej jakości, spełniająca wymagania przewoźników infrastruktura kolejowa. To również infrastruktura nie tworząca bieżących problemów eksploatacyjnych wynikających z przedłużających się inwestycji, wpływających na ograniczenia w ruchu pociągów.

Konieczność zwiększenia roli kolei w przewozach zarówno pasażerów jak i towarów jest niekwestionowana. Tu jednak artykułowane potrzeby i cele mijają się z rzeczywistością, do tej pory statyczną, uwikłaną w spory polityczne, tracącą szanse na rzeczywisty jej rozwój.

A przecież to szczególnie ważne w kontekście osiągania, unijnych celów w transporcie. Kolej mamy
i tylko od nas zależy jej stan i organizacja przewozów dające szybkie, policzalne efekty. Te można osiągnąć w ciągu kilku lat. To krótki czas w porównaniu z dojściem do ekologicznego, powszechnego napędu samochodów. Tu potrzeba tych lat pewnie nie mniej niż dwadzieścia. Stąd spodziewać się należy konsekwentnego egzekwowania zielonych celów w transporcie, opartych o skokowy wzrost udziału kolei, ale też jej efektywności.

W przewozach towarów nie będzie to łatwe, gdyż transport samochodowy uzyskał poważny atut, będący konsekwencją sprawnej realizacji inwestycji drogowych. Spowodowało to niezwykle szybki rozwój terminali i magazynów przy nowych drogach, w szczególności ekspresowych. W ten sposób samochody uzyskały trwałe, wieloletnie zamówienia na ich obsługę. Kolej nie zaproponowała przedsiębiorcom oraz potencjalnym inwestorom nic interesującego i realnego, skupiając się na wyniszczającym rywalizowaniu o przesyłki całopociągowe.

Przed inwestorem, PKP PLK, stoją wiec poważne zadania….

Oczywiście tak, a przy okazji warto zadbać o możliwie efektywne wykorzystanie potencjału wykonawczego dla realizacji inwestycji kolejowych. Logicznym jest, podnoszona w ostatnim okresie przez branżę, potrzeba skupienia potencjału technicznego: maszyn, urządzeń, taboru, którym dysponuje PKP PLK, w tym jej spółki zależne, w podmiocie otwartym na udostępnianie ich wykonawcom robót. To korzystne dla zarządcy infrastruktury, zainteresowanego maksymalnym wykorzystaniem posiadanych maszyn i urządzeń. Jednocześnie sprawi bardziej przejrzystą sytuację
w relacji inwestor – wykonawcy. Obecna, w której duży zakres robót modernizacyjnych wykonują spółki zależne od PLK, jest nieczytelna i odbiega od standardowych modeli rynkowych.

Wracając do tragów InnoTrans, proszę o końcową refleksję z pozycji kolei.

Kolei europejskiej potrzebny jest mocny, pozytywny impuls. Każdy więc obszar, z którego będzie on pochodził jest niezwykle cenny. Stąd również nadzieje pokładane w takim przedsięwzięciu, jakim są największe targi InnoTrans. To prezentacja technicznych możliwości szeroko rozumianej branży kolejowej. To też oferta wykorzystania możliwości kolei w osiąganiu wielu celów, w tym – kontestowanych niekiedy – unijnych zielonych celów w transporcie.