Mniej odnowionych linii z RPO w Polsce Wschodniej

Regionalne programy operacyjne stanowią jedno z ważnych narzędzi rozwojowych każdego z regionów. Wskazane są w nich obszary i działania, jakie władze wskazanych jednostek samorządu terytorialnego planują podjąć w celu wspierania rozwoju podległych im obszarów. Pomoc w realizacji założonych zadań stanowią środki przyznane z funduszy europejskich – w obecnej perspektywie finansowej pochodzą one z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego. Na ten cel Polsce przyznano łącznie ok. 55,4 mld euro, w tym do województw makroregionu Polski Wschodniej ok. 8,6 mld euro. W całym kraju na przedsięwzięcia kolejowe zagwarantowano ok. 10 mld euro. W odróżnieniu od poprzedniej perspektywy finansowej (RPO 2006-2013) inwestycje infrastrukturalne zapisano w każdym z regionalnych programów operacyjnych.

RPO 2014-2020

Podobnie jak w kraju, również w województwach makroregionu władze wpisały projekty infrastrukturalne. Opierając się na danych zawartych w Krajowym Programie Kolejowym po aktualizacji w 2016 r. w regionie lubelskim na listę podstawową wpisano jeden projekt (szczegóły w tabeli) o wartości ok. 90 mln, a cztery kolejne znalazły się na liście rezerwowej. Ich łączna wartość to 407 mln zł. Władze województwa podkarpackiego zaplanowały wydać najwięcej środków na infrastrukturę kolejową. Założyły realizację czterech projektów o łącznej wartości 447,5 mln zł. Dodatkowych pięć przedsięwzięć rozwojowych wpisano na listę rezerwową. Ich łączna wartość to ok. 479 mln zł. Region podlaski wpisał realizację największej liczby zadań (6), jednak ich łączna wartość nie była najwyższa (231 mln zł). Wszystkie trafiły na listę podstawową. Podobną decyzję, umieszczając wszystkie zadania infrastrukturalne na liście podstawowej, podjęły władze województwa świętokrzyskiego. Trafiły na nią trzy projekty o łącznej wartości 117,6 mln zł. Warmińsko-mazurskie wpisało dwa projekty. Jeden z nich o wartości ok. 230 mln zł, znalazł się na liście podstawowej, drugi o wartości 21 mln zł trafił na listę rezerwową. Zatem na listę podstawową wpisano 15 projektów o łącznej wartości ok. 1,1 mld zł. Na liście rezerwowej znalazły się zadania o łącznej wartości 0,9 mld zł.

Należy zauważyć, że dla wymienionych regionów zapisano środki dedykowane w Programie Operacyjnym Polska Wschodnia. Stanowią one poważne uzupełnienie dla inwestycji realizowanych z innych programów – ich wartość to nieco ponad 2 mld zł. Zatem środki z programów przeznaczonych dla pięciu województw są nieporównywalne z przeznaczonymi na infrastrukturę kolejową w ramach poprzedniej perspektywy finansowej UE. Zgodnie z listą zadań zawartych w Wieloletnim Programie Inwestycji Kolejowych do 2015 r. z projektów wpisanych RPO na lata 2007-2013 na infrastrukturę w województwa lubelskim, podkarpackim i warmińsko-mazurskim wydano ok. 416 mln zł, pozostałe regiony nie realizowały takich przedsięwzięć. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, poprzednik PO Polska Wschodnia, nie zawierał żadnych „inwestycji kolejowych”.

Kłopoty w realizacji RPO

Realizacja ogromnego programu inwestycyjnego zapisanego w Krajowym Programie Kolejowym o wartości około 70 mld zł nie jest wolna od kłopotów. Ogromny bum inwestycyjny sprawił, że poważnie wzrosły koszty realizowanych inwestycji oraz zmniejszyła się konkurencja o kontrakty. Kłopotliwa jest terminowa realizacja przedsięwzięć.

Nie inaczej jest w przypadku przedsięwzięć realizowanych w Polsce Wschodniej z projektów RPO. Powyższa sytuacja znajduje odzwierciedlenie w zaktualizowanym w bieżącym roku Krajowym Programie Kolejowym. Wyższe koszty inwestycji sprawiły, że w województwie podlaskim prace wykonane zostaną na mniejszej liczbie linii kolejowych. W obowiązującej perspektywie finansowej całkowicie zarzucono prace na linii nr 32 odcinek Lewki – Czeremcha, gdzie jednak wykonano prace remontowe w związku z przygotowaniem objazdu dla modernizowanej magistrali Warszawa – Białystok, oraz nr 49 Śniadowo – Łomża, gdzie wartość projektu zmniejszono do 1 mln zł. Środki te zaplanowano wydać na dokumentację projektową. Należy jednak zauważyć, że trasę zgłoszono do programu Kolej Plus. „Zaoszczędzone środki” (ok. 50 mln zł) trafią na modernizację dwóch linii szerokotorowych położonych we wschodniej części regionu oraz na podlaski odcinek linii nr 36.

W województwie podkarpackim również nastąpiły poważne roszady na liście realizowanych projektów. Dwukrotnie wzrosła wartość projektu „Rewitalizacja linii kolejowej nr 25 na odcinku Padew – Mielec – Dębica”, znacząco podniósł się koszt inwestycji na linii nr 108 odcinek Jasło – Nowy Zagórz. Natomiast zrezygnowano z wykonania robót budowlanych przy budowie łącznicy Jedlicze – Szrebnie, która ma „zbliżyć” rejon Bieszczadów do Rzeszowa. Wartość projekt ograniczono dwudziestokrotnie i w tej perspektywie zaplanowano pozyskanie dokumentacji – przedprojektowej i projektowej. Na listę podstawową wprowadzono dwa zadania, z tym że jedno (Rewitalizacja linii nr 107 Nowy Zagórz – Łupków) będzie realizowane w ograniczonym zakresie (pozyskanie dokumentacji projektowej).

Oferty znacznie przekraczające kosztorys sprawiły, że dotychczas nie wyłoniono wykonawców inwestycji w województwach świętokrzyskim (Budowa zintegrowanego systemu komunikacyjnego wraz z tunelem pod torami w obrębie dworca kolejowego stacji Skarżysko-Kamienna) oraz warmińsko-mazurskim (Rewitalizacja linii kolejowej nr 221 Gutkowo – Braniewo). W przypadku drugiego z wymienionych projektów rozwiązaniem miałoby być ograniczenie zakresu rzeczowego inwestycji do odcinka Gutkowo – Dobre Miasto. Jednak i w tym przypadku wpłynęła jedna oferta znacznie przekraczająca kosztorys opracowany przez PKP Polskie Linie Kolejowe.

Opóźnienie realizacji modernizacji linii nr 7 wstrzymały prace na linii nr 30. Jednotorowa linia pełni funkcje linii objazdowej, stanowiąc fragment ciągu łączącego Lublin z Warszawą i dalej Polską centralną i zachodnią. Dlatego prace na „trzydziestce” mogą być realizowane po uruchomieniu ruchu na trasie podstawowej.

Efekt mniejszy niż zakładano

Inwestycje realizowane z RPO 2014-2020 województw Polski Wschodniej bez wątpienia przyczynią się do poprawy stanu infrastruktury kolejowej. Ich wartość jest niewspółmiernie wyższa niż w poprzedniej perspektywie finansowej, dodatkowy efekt nastąpi po pełnym zrealizowaniu przedsięwzięć zawartych w innych programach, szczególnie PO Polska Wschodnia. Należy jednak odnotować, że efekt realizacji projektów RPO będzie mniejszy niż pierwotnie zakładano.