Lubuskie: Magistrala Zachodnia ma dostosować sieć kolejową do osadniczej

Zabiegi o wznowienie ruchu na liniach 363 i 364 trwają od 2017 r. Ich inicjatorem było starostwo powiatu międzychodzkiego wraz z samorządami leżącymi wzdłuż tych linii w województwie wielkopolskim, Marszałkiem Województwa Wielkopolskiego, Stowarzyszeniem Metropolia Poznań i województwie lubuskim oraz miastem Gorzów Wielkopolski. Ostatnie spotkanie w tej sprawie odbyło się 20 maja. Przedstawiciele Gorzowa Wielkopolskiego, powiatów: Gorzowskiego i Międzyrzeckiego oraz gmin: Międzychód, Skwierzyna, Deszczno, Bledzew, Międzyrzecz, Przytoczna i Pszczew omówili zasady partycypacji w kosztach przygotowania Wstępnych Studiów Planistyczno-Prognostycznych dla reaktywacji obu linii w ramach programu Kolej Plus. Konsensus – według uczestników spotkania – udało się osiągnąć bardzo szybko dzięki wcześniejszym podpisanym porozumieniom w latach 2017 i 2018 r. Kolejnym krokiem ma być porozumienie w tej sprawie z lubuskim Urzędem Marszałkowskim.

Od strefy ekonomicznej w Gorzowie po łącznicę w Kostrzynie

Władzom Gorzowa Wielkopolskiego zależy, by częścią odtworzonego ciągu komunikacyjnego była odbudowa początkowego odcinka linii 415. Zapewni ona dojazd do gorzowskich obszarów strefy ekonomicznej. Wcześniej zamierzano odbudować całą trasę do Myśliborza (częściowo w nowym przebiegu ok. 1000m – stary ślad został przecięty węzłem drogi S3), jednak – jako że województwo zachodniopomorskie wycofało się z planów reaktywacji swojego odcinka – plan ten został odłożony na półkę. Rozszerzenie zakresu analizy przebiegów we wniosku dla linii nr 363 w programie „Kolej Plus” jest więc działaniem zastępczym. Przy stacji czołowej o roboczej nazwie Gorzów Wielkopolski Strefa Ekonomiczna ma powstać kolejowo-autobusowy węzeł przesiadkowy. W przyszłości może on stać się zalążkiem gorzowskiej kolei aglomeracyjnej.

Zgłoszona do programu „Kolej Plus” inwestycja to element szerszej strategii. Gorzowski magistrat chce wykorzystać ją do stworzenia uzupełniających ciągów kolejowego komunikacyjnych Szczecin – Poznań/Wrocław, na których kursowałby pociągi międzywojewódzkie radykalnie zwiększając potencjał tej części rynku. Koniecznym warunkiem byłaby jednak poprawa parametrów innych odcinków trasy. Cały pakiet inwestycji, o które zabiegają samorządy, to: rewitalizacja wspomnianej już linii 363 Skwierzyna – Międzychód, modernizacja linii 273 (wraz z budową łącznic w Kostrzynie z linii 203 z linią 273), modernizacja linii 367, rewitalizacja linii 368 Międzychód – Szamotuły/Wronki w województwie wielkopolskim oraz modernizacja i elektryfikacja linii nr 203. Szczegółowa analiza parametrów omawianych linii potwierdziła iż charakteryzują się one bardzo wysoką podatnością na modernizację w zakresie do 160km/h z punktowymi ograniczeniami prędkości. Warto przypomnieć, że Gorzów Wielkopolski jest dziś jedynym miastem wojewódzkim obsługiwanym wyłącznie przez trakcję spalinową.

Przedstawiciele gorzowskiego UM szczególnie intensywnie zabiegają o budowę łącznicy w Kostrzynie. Jej wybudowanie pozwoliłoby prowadzić ruch pociągów w relacjach np. Szczecin – Gorzów Wlkp.– Poznań. Czas przejazdu pociągów pasażerskich przez węzeł kostrzyński skróci się z około 45min do około 4min, peronach, pociągi będą pokonywać go „na przelocie” bez konieczności wykonywania jazd manewrowych i zmiany czoła pociągu. Magistrat zgłosił PKP PLK potrzebę zaprojektowania i wybudowania nowych torów stacyjnych o łącznej długości około półtora kilometra. Ich budowę wpisano do powstającego właśnie studium wykonalności modernizacji linii 273 na odcinku Rzepin – Szczecin Podjuchy (trwa analiza różnych wariantów przebiegu) oraz do Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego 2030.
Pakiet inwestycji zwiększających dostępność kolejową Gorzowa Wielkopolskiego cieszy się szerokim poparciem. Wśród instytucji, które je wyraziły, są: Lubuski Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego, Sejmik Województwa Lubuskiego, Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Urząd Miasta w Kostrzynie nad Odrą oraz Lubuska Organizacja Pracodawców.

Według zaangażowanych w projekt samorządów proponowane inwestycje pozwolą trasować pociągi regionalne i międzywojewódzkie w wyższej częstotliwości na osi wschód-zachód. Przeniesienie części połączeń z najkrótszej trasy Poznań – Krzyż – Szczecin poprawi dostępność Gorzowa, Międzychodu, Skwierzyny czy Sierakowa – ośrodków, które obecnie można uznać za wykluczone transportowo (do niektórych z nich pociągi nie docierają w ogóle, a w innych oferta kolei jest zbyt skromna w stosunku do zapotrzebowania). Zmianie na lepsze ulegnie też sytuacja komunikacyjna mieszkańców terenów na styku województw.

Magistrala Zachodnia obok wzmocni potencjał Nadodrzańskiej?

Korzyści z utworzenia nowego ciągu Szczecin – Gorzów Wlkp. – Skwierzyna – Międzyrzecz – Świebodzin – Sulechów – Zielona Góra – Wrocław ma być zresztą więcej. Oprócz zwiększenia oddziaływania pasażerskiego zachodniego korytarza transportowego zupełnie nową jakość zyskałoby wtedy połączenie kolejowe między stolicami województwa lubuskiego – Gorzowem i Zieloną Górą. Według zamówionych przez samorządy analiz Magistrala Zachodnia pozwoli skrócić podróż między centrami tych miast do ok. 80 minut. Większość miast regionu (obszary zamieszkane łącznie przez ok. 60% mieszkańców województwa lubuskiego) zostałaby zintegrowana w ramach jednej silnej linii komunikacyjnej. Oddziaływanie to można dodatkowo zwiększyć poprzez rozbudowę lub reaktywację węzłów przesiadkowych. Jako przykład samorządowcy podają stację Międzyrzecz z nieczynnymi dziś w ruchu pasażerskim liniami 375 (możliwość uruchomienia przewozów w kierunku Łagowa, Rzepina i Słubic) i 364 do Sulęcina. Innymi węzłami przesiadkowymi mogą stać się Sulechów, Świebodzin, Międzyrzecz, Skwierzyna i Gorzów.

Działania te poprawiłyby efektywność kolejowego transportu pasażerskiego, skokowo zwiększając zasięg publicznego transportu zbiorowego i realnie oddziałując na gospodarkę oraz jakość życia mieszkańców. Zwiększenie roli komunikacji publicznej idealnie wpisywałoby się też w cele europejskiego Nowego Zielonego Ładu i priorytety strategiczne Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2021-2027.

W ruchu towarowym zdecydowaną zmianą na plus będzie poprawa dostępu do portu rzecznego w Cigacicach. Modernizacja wchodzących w skład magistrali linii kolejowych pozwoli też na efektywne planowanie budowy nowego portu rzecznego w Gorzowie oraz ewentualnie w innych lokalizacjach. Zwiększenie ogólnej przepustowości sieci kolejowej (przesunięcie części połączeń pasażerskich z linii 273 zwolni na niej miejsce dla kolejnych pociągów towarowych) przyczyni się z kolei do poprawy dostępności portów morskich w Szczecinie i Świnoujściu i zwiększy ich atrakcyjność dla nadawców ładunków zarówno z Polski, jak i np. z Czech czy Słowacji.

W przyjętym w 2018 r. Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego wskazano na potrzebę budowy nowego przebiegu linii komunikacyjnej kolejowej Gorzów Wlkp. – Zielona Góra przez Międzyrzecz, Świebodzin i Sulechów. Z inicjatywy wiceprezydenta Gorzowa odbyło się spotkanie z przedstawicielami władz Zielonej Góry, Świebodzina, Sulechowa, Skwierzyny, Międzyrzecza, powiatów: gorzowskiego międzyrzeckiego oraz pełnomocnikiem wojewody. Po uzgodnieniu wspólnego stanowiska przekazano je PKP PLK w ramach prac nad studium wykonalności modernizacji linii 3 Poznań – Kunowice – granica państwa. Propozycja zakłada przebudowę stacji Świebodzin w taki sposób, by w przyszłości było możliwe włączenie w nią Magistrali Zachodniej bez prac traconych.
Pomysłodawcy podkreślają, że – według posiadanych analiz ekspertów branżowych – odcinki linii 203, 367, 375, 358 i 273, które miałyby tworzyć przebieg magistrali, charakteryzują się bardzo wysoką podatnością modernizacyjną: dostosowanie ich do prędkości 160km/h nie wymagałoby dużych zmian w ich geometrii. Całości dopełniałaby odbudowa linii 384 i budowa dwóch nowych, brakujących odcinków linii kolejowej o łącznej długości ok. 20 km. Postrzeganie wspomnianych linii jako lokalnych i pozbawionych znaczenia dla krajowego systemu transportowego jest – zdaniem zaangażowanych w projekt samorządów – bezpodstawne.