Legenda na polskich torach, czyli garść informacji o ezt EN57

Ezt EN57 czyli elektryczny zespół trakcyjny, normalnotorowy, przeznaczony do obsługi niskich i wysokich peronów, produkowany w latach 1962-1993. To najdłużej produkowany pojazd szynowy na świecie. W tym roku mija dokładnie 58 lat, kiedy z fabryki Pafawag we Wrocławiu pierwszy ezt EN57 wyjechał na tory. Łącznie powstało 1429 sztuk popularnych składów, z czego KM posiadają 184. Na przestrzeni 12 lat wszystkie pojazdy serii EN57 zostały zmodernizowane lub zmodyfikowane w różnym zakresie. Obecnie pojazdy te w Kolejach Mazowieckich to: EN57 - 47 sztuk, EN57AKM - 71 sztuk, EN57AL - 66 sztuk.

Rozpoczynając działalność w roku 2005, Koleje Mazowieckie dysponowały 184 sztukami elektrycznych zespołów trakcyjnych, dzierżawionymi w ramach zorganizowanej część przedsiębiorstwa od „PKP Przewozy Regionalne” sp. z o.o. Dzisiaj ilostan tego taboru zmienia się dynamicznie. Z uwagi na to, że KM są w trakcie dostaw nowoczesnych pojazdów FLIRT, kolejne ezt EN57 są wyłączane z ruchu. Obecnie mamy już 23 pojazdy trwale wyłączone z eksploatacji. Sukcesywnie będą wyłączane kolejne, jednak na całkowite pożegnanie EN57 jest jeszcze za wcześnie. Niektórym z nich pozostało jeszcze nawet kilka lat eksploatacji (do czasu osiągnięcia przebiegu obligującego do wykonania naprawy w poziomie utrzymania P5, tzw. głównej).

W ciągu 15 lat KM stały się najnowocześniejszym przewoźnikiem regionalnym w kraju. W tym czasie park taborowy powiększył się o 144 pojazdy, w tym 131 zupełnie nowych, a wszystkie EN57 zostały zmodyfikowane lub zmodernizowane w różnym zakresie. Modernizacje były realizowane równolegle z dokonywanymi zakupami. Dzięki spółce KM powstały serie EN57KM, AKM oraz AL. Zakres modernizacji poszczególnych serii był bardzo różnorodny i uzależniony od dostępnych w danym momencie na rynku technologii.

Dla każdego typu pojazdów są określone wymagania co do przeglądów. Dla większości EN57 AKM ten okres wynosi 20 lat lub 2 miliony kilometrów, natomiast EN57AL to 30 lat lub 3 miliony kilometrów. Najwięcej ciekawostek danego pojazdu kryją: książka pojazdu oraz książka pokładowa pojazdu z napędem, gdzie wpisywane są wszystkie uwagi dotyczące jego eksploatacji, modernizacji, bieżących napraw i usterek. Każdy maszynista, który rozpoczyna służbę na pojeździe, wpisuje się
w książkę pokładową.

Kilka interesujących faktów o EN57:

• W latach 80. (czasy kryzysu ekonomicznego) w pojazdach EN57 wyłączano z użytku centralki do otwierania i zamykania drzwi automatycznych (sterowane przez kierownika pociągu), a zastępowano je sterownikami w pulpicie maszynisty. W związku z tym pojawiły się sygnały dźwiękowe przed zamknięciem drzwi; w PKP Lokomotywowni Warszawa Grochów wykorzystywano sygnalizatory od samochodów Żuk, kupowane w sklepach motoryzacyjnych – pomysłodawcami takiego rozwiązania byli Wacław Wójcik, Andrzej Myszka i Grzegorz Kosmala.

• W pojazdach przyjmowanych bezpośrednio z Pafawagu zdarzały się błędy konstrukcyjne. O jednym z nich opowiada Zbigniew Dzięcioł, mistrz koordynator MNG – „pamiętam go szczególnie, ponieważ zostałem zobowiązany do znalezienia przyczyny uszkodzeń sprężarek głównych i przykrego zapachu, jaki panował w pojazdach. Odkryłem, że czerpnie powietrza zasysanego do sprężarki umiejscowiono w WC, a pasażerowie zamiast w muszlę celowali w te otwory. W związku z tym przerobiono czerpanie powietrza na pudło boczne, ale tam z kolei zaciągało wodę deszczową. Ostatecznie zrobiono zaciąg pod pudłem pojazdu.”

• ezt EN57 w barwach KM zagrały m.in. w takich produkcjach jak: serial „Na Wspólnej” (2004 rok), paradokument „Na sygnale” (2016 rok) oraz film „Pitbull. Nowe porządki” (2015 rok).

• W 1993 r. w PKP Lokomotywowni Warszawa Grochów, obecnie Sekcji Napraw i Eksploatacji Taboru Warszawa Grochów, sześć pojazdów o numerach początkowych od 1912 do 1917 zmodernizowano w ZNTK ,,Mińsk Mazowieckiˮ do obsługi pociągów Interregio na trasie Warszawa – Kielce. Posiadały jeden człon/wagon Rb z pierwszą klasą z wygodnymi, lotniczymi fotelami, miękką tapicerką i zasłonkami, nagłośnieniem z CD Philips, a także tzw. przedziałem barowym wyposażonym w zlew, kuchenkę, lodówkę itp. Taki właśnie skład pociągu pojechał pierwszy raz w 2005 r. jako pociąg KM „Słoneczny” do Gdyni.

• Mamy też na stanie pojazdy złożone z dwóch innych np. 203 i 204 (o ostatecznym numerze ezt decydował numer wagonu silnikowego).

• Najstarszy ezt EN57 w KM to 038 (wyprodukowany w 1963 r., pozyskany z Lubelskiego Zakładu Przewozów Regionalnych), a najmłodszy to ezt EN57 - 1942 (wyprodukowany w 1992 roku).

• Eksploatowaliśmy jedyny pojazd, który miał system hamulca Knorr (charakterystyczny dla pojazdów serii EW). Był to ezt EN57 nr 038. Niedawno wymieniono w nim hamulec na nowoczesny Oerlikon.

• Do niedawna niektóre z pudeł pojazdów miały charakterystyczne „ryfle”, czyli karbowane powierzchnie. Ryflowane blachy podobno wzmacniały konstrukcję pojazdu.

Na stronie przewoźnika można znaleźć więcej zdjęć. Natomiast kolejne filmy będą się pokazywać co dwa tygodnie na kanale Youtube Kolei Mazowieckich.