KZA S.A. twórcą Centrum Edukacji Zawodowej

* Roman Adamski, koordynator CEZ (fot. KZA Kraków).

Dlaczego KZA S.A. zdecydowało się powołać Centrum Edukacji Zawodowej? Jaki to ma związek z obecną sytuacją na rynku pracy w branży kolejowej?

Roman Adamski: Aby to wyjaśnić, trzeba najpierw zrozumieć specyfikę działalności gospodarczej KZA S.A., oraz celów strategicznych. „Teatrem” działań gospodarczych KZA S.A. Kraków jest obszar infrastruktury kolejowej, a konkretnie, poprzez montaż systemów sterowania ruchem kolejowym, zapewnienie wysokiego stopnia bezpieczeństwa tego ruchu. Specyfika infrastruktury kolejowej polega na tym, że prace montażowe odbywają się z reguły na „żywym” organizmie PKP PLK. Obowiązujące tu przede wszystkim bardzo wysokie wymagania i takiż poziom standardów w systemach sterowania ruchem kolejowym, przekładają się na poziom bezpieczeństwa ruchu pociągów. Wymusza to na KZA S.A. posiadanie wysoko wykwalifikowanego personelu pracowniczego na każdym poziomie struktury organizacyjnej firmy. W sposób szczególny dotyczy to personelu podstawowego tj. monterów i automatyków srk oraz elektromonterów (bezwzględny wymóg posiadania uprawnień specjalistycznych do prowadzenia robót na infrastrukturze kolejowej). Najczęściej prowadzone są prace w czynnych urządzeniach i podczas planowego ruchu pociągów. Rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury z 16 sierpnia 2004 „W sprawie stanowisk bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz warunków jakie powinny spełniać osoby zatrudnione na tych stanowiskach”, dotyczy w dużej części personelu naszej spółki. To bardzo istotny wymóg formalny, którego musimy przestrzegać. To specyfika działalności KZA S.A. Tym bardziej ,ze KZA S.A. Kraków jest niekwestionowanym liderem w Polsce w zakresie montażu systemów sterowania ruchem kolejowym.

Na powstanie Centrum Edukacji Zawodowej (CEZ) zadziałały ponadto dwa rodzaje czynników – zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne to likwidacja lub przeprofilowanie szkolnictwa wyższego i zawodowego (branżowego/ kolejowego) w Polsce. Chodzi tu o dawne technika kolejowe, zasadnicze zawodowe szkoły kolejowe, bądź kierunki na politechnikach – ze specjalnością automatyka czy też automatyka srk. . To spowodowało, że nastąpiła praktycznie przerwa w dopływie nowej wyszkolonej kadry do firmy. Nazywam ten proces „dziełem spustoszenia” szkolnictwa zawodowego. Drugi powód zewnętrzny to załamanie się rynku inwestycyjnego w latach 2000–2006, co pociągnęło za sobą gwałtowną redukcję zatrudnienia, w tym również automatyków i monterów srk. To dotknęło również nas. Czynniki wewnętrzne to proces „zestarzenia się” kadry pracowniczej z uprawnieniami (kadry podstawowej) w wyniku silnej redukcji zatrudnienia oraz braku napływu młodej kadry.

Tak więc, głównym powodem dla którego zdecydowano się powołać CEZ to potrzeba maksymalnego wsparcia Zarządu KZA S.A. w procesie odbudowy wykwalifikowanej kadry pracowniczej na każdym szczeblu organizacyjnym spółki poprzez zróżnicowane kursy szkoleniowe. W pierwszej kolejności dotyczyć on będzie pracowników poziomu podstawowego. .

Kto był pomysłodawcą CEZ, czy czerpaliście Państwo z jakiś wzorców?

R. A.: CEZ zostało powołane uchwałą zarządu KZA S.A. w dniu 15.12.2008 r. Pomysłodawcą projektu był Pan Prezes Edward Jacek Kwarciak. Według mojego rozeznania i wiedzy, w naszej branży jest to nowatorskie rozwiązanie. Zostało ściśle dostosowane do aktualnych i przyszłych wymogów rynkowych naszej firmy oraz celów, jakie sobie stawiamy na przyszłość. Nie mieliśmy takiego wzorca. Jest on budowany pod nasze potrzeby. To rozwiązanie nowatorskie, ale my lubimy wyzwania.

Gdzie będzie się mieściło CEZ?

R. A.: Centrum będzie się mieściło w Krakowie: w siedzibie KZA S.A. przy ul. Wielickiej 28, i tu będą przeprowadzane szkolenia teoretyczne.. Zajęcia praktyczne będą się odbywać na terenach poligonów Polskich Linii Kolejowych, czyli tam, gdzie montujemy systemy sterowania ruchem kolejowym, a także w wyniku obustronnego porozumienia na obiektach Zespołu Szkol Nr1/dawne Technikum Kolejowe/w Krakowie.

Skąd KZA S.A. będzie pozyskiwać środki na CEZ?

R. A.: Najlepsza inwestycja to inwestycja w kadry i środki na nią będą potrzebne. Będą to środki własne,   czynimy również pierwsze starania o pozyskanie środków finansowych (pomocowych) z Unii Europejskiej w ramach programu operacyjnego „Kapitał Ludzki”. Aktualnie jesteśmy na etapie przygotowania całokształtu zadań i celów CEZ dla dłuższego horyzontu czasowego. To pozwoli opracować harmonogram rzeczowo-finansowy szkoleń w ujęciu kompleksowym.

Jakie są założenia CEZ, cele do realizacji?

R. A.: Nadrzędnym, strategicznym zadaniem centrum jest danie Zarządowi KZA S.A. poprzez odpowiednie wyszkolenie skutecznych narzędzi w procesie budowy wykwalifikowanej kadry pracowniczej na każdym poziomie organizacyjnym spółki. Muszą być to pracownicy zdolni do podejmowania samodzielnie wyznaczonych, zróżnicowanych zadań. Takie podejście wymusza przyspieszone tempo gospodarki, nowe technologie, nowe inwestycje oraz bardzo szybko zachodzące zmiany w obszarze filozofii organizacyjnych (w tym także w obszarze infrastruktury PKP PLK).

Pierwszym i priorytetowym zarazem zadaniem CEZ będzie przeprowadzenie szkolenia dla personelu pracującego na podstawowym poziomie organizacyjnym spółki KZA S.A. Kraków, tj. automatyków, monterów i elektromonterów. Jest już przeprowadzana weryfikacja zawodów, a na jej podstawie sporządzany jest katalog zawodów, pod kątem zagwarantowania  interesów naszej spółki. To pierwszy krok. Opracowywana jest również tzw. matryca kompetencji ( kwalifikacji zawodowych) z wykazem niezbędnych uprawnień do wykonywania określonych prac przez monterów systemów srk. W interesie naszej spółki będzie posiadanie optymalnej liczby automatyków srk, mogących samodzielnie wykonywać prace w czynnych urządzeniach srk (tj. posiadających uprawnienia na plombownicę). 

Kolejnym zadaniem CEZ będzie przygotowanie zespołów, tak na poziomie podstawowym, jak również na poziomie nadzoru wykonawczego (majstrów, kierowników budów) do serwisowania systemów sterowania ruchem kolejowym na liniach i stacjach kolejowych PKP PLK, która wzorem innych krajów będzie zmuszona do przeprowadzania przetargów na utrzymywanie linii stacji kolejowej również w systemach srk. Odchodzi się od tego, że zarządy kolejowe są samowystarczalne. Na przykład w Anglii przeprowadza się przetargi w zakresie serwisowania drogi kolejowej, stacji, a także – co nas interesuje – serwisowania systemu sterowania ruchem kolejowym. To bardzo odpowiedzialne zadanie. Zespoły serwisowe będą musiały posiąść wiedzę nie tylko techniczną (podstawą), ale również tą z zakresu szeroko pojętego prawa. Spodziewamy się, że za 2–3 lata PKP PLK będą przeprowadzały takie przetargi na serwisowanie i utrzymanie urządzeń srk – i musimy być na to przygotowani.

Kto będzie stanowił kadrę wykładowców?

R. A.: Dla organizowanego w pierwszej kolejności kursu dla monterów i automatyków srk – będą to najlepsi znawcy systemów sterowania ruchem kolejowym, sygnalizacji, techniki ruchu kolejowego, taboru, energetyki kolejowej, teletechniki kolejowej, drogi kolejowej itp. Będą to wykładowcy posiadający długoletnie doświadczenie tak zawodowe w pracy na PKP, jak i dydaktyczne (prowadzili zajęcia w Technikum Kolejowym, ZSZ Kolejowych oraz na Politechnice Krakowskiej). A także przedstawiciele producentów systemów srk (urządzenia w wersji komputerowej) oraz przedstawiciele jednostek takich jak np. Urząd Transportu Kolejowego, czy CNTK..

Jak będzie wyglądała edukacja, jej program. Jak długo będzie trwała nauka?

R. A.: Edukacja będzie przebiegała zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dn. 16.08.2004 roku. Przeprowadzone zostanie przygotowanie kandydatów do wykonywania czynności (docelowo samodzielnego) automatyka srk. Szkolenie będzie obejmowało część teoretyczną i część praktyczną. Zostal już opracowany program kursu kwalifikacyjnego na stanowisko ‘automatyka srk’w KZA S.A.w Krakowie po uprzednich konsultacjach z PKP PLK S.A.

Szkolenie prowadzone będzie w formie centralnie zorganizowanego kursu, z oderwaniem od pracy. Czas trwania szkolenia wynosi 296 godzin lekcyjnych (224 godziny wykładów i 72 godziny ćwiczeń), tj. 37 dni roboczych. Po odbyciu przygotowania zawodowego odbędzie się egzamin kwalifikacyjny na stanowisko automatyk sterowania ruchem kolejowym. Komisję Egzaminacyjną powołuje (na wniosek KZA S.A.) dyrektor oddziału terenowego Urzędu Transportu Kolejowego. Efektem pozytywnie zdanego egzaminu (praktycznego i teoretycznego) jest otrzymanie świadectwa złożenia egzaminu, a następnie uprawnień do samodzielnego wykonywania robót srk.

Szkolenia będą organizowane cyklicznie, aby zagwarantować KZA S.A. Kraków wysoce jakościowo wyszkoloną i wykwalifikowaną kadrę pracowniczą.

Czy po zakończeniu nauki w CEZ każdy otrzyma taki certyfikat?

R. A.: Tylko w przypadku pozytywnego wyniku egzaminu kwalifikacyjnego przed Komisją Egzaminacyjną uczestnik kursu otrzyma świadectwo złożenia egzaminu kwalifikacyjnego. Uzyska także tzw. uprawnienia umożliwiające samodzielne wykonywania robót montażowych srk.

Co się stanie, jeżeli, ktoś nie zda takiego egzaminu?

R. A.: Oczywiście będzie miał drugą i kolejna szansę. Poza tym potrzebujemy także pracowników, którzy niekoniecznie posiadają uprawnienia. Takie osoby będą pracować w charakterze pomocników, ale będą mieć kolejną szansę na zdanie egzaminu.

Czy to będzie niezależna jednostka, czy raczej będą Państwo współpracować z innymi podmiotami?

R. A.: CEZ jest w strukturze organizacyjnej KZA S.A. Kraków. W zakresie merytoryczno- tematycznym (w zależności od potrzeb) przewidujemy współpracę m.in.: z PKP PLK SA, Centrum Naukowo-Technicznym Kolejnictwa, Bombardierem ZWUS Katowice, Politechnikami Krakowską, Warszawską, Świętokrzyską oraz Śląską, Zespołem Szkół nr 1 , Urzędem Marszałkowskim w Krakowie w ramach programu Kapitał Ludzki i in., w miarę potrzeb.

Do kogo jest skierowana oferta Centrum? W jaki sposób można rozpocząć edukację?

R. A.: Nasza oferta skierowana jest przede wszystkim do absolwentów techników, szkół zawodowych, uczelni technicznych, najlepiej o kierunku automatyka, elektronika, mechanika itp. Oferta centrum skierowana jest zarówno do personelu spółki, jak również do potencjalnych kandydatów do pracy w KZA S.A. Kraków...

Mgr inż. Roman Adamski - Absolwent Technikum Kolejowego w Krakowie; specjalność sterowanie ruchem kolejowym oraz Politechniki Warszawskiej Wydział Komunikacji. Od 1970 nieprzerwanie związany z Krakowskimi zakładami Automatyki S.A. Jego ścieżka zawodowa w KZA od głównego inżyniera, poprzez kierownika zespołu budów srk, głównego specjalistę, z-ce dyrektora ds. technicznych, zaprowadziła go na stanowisko wiceprezesa Zarządu KZA S.A. Jest współautorem wielu patentów i nowatorskich rozwiązań m.in. OSA-H, EAC95, Elzas, DIAG 2000 itp. Od 2001roku do chwili obecnej  Przewodniczący Rady Nadzorczej Zakładu Automatyki Kolejowej Grupa KZA Sp. z o.o. W 2005 roku przeszedł na emeryturę, jednak wciąż czynnie współpracuje z KZA S.A. W roku 2008 został koordynatorem Centrum Edukacji zawodowej KZA S.A. w Krakowie.