IV Pakiet Kolejowy zmieni rynek przewozów pasażerskich w Europie [film]

IV Pakiet Kolejowy w ramach modyfikacji Rozporządzenia 1370/2007 wprowadzi m.in. zmiany w kontekście zasad powierzania usług w pasażerskich przewozach kolejowych. Zasadą będzie postępowanie konkurencyjne, przejrzyste i niedyskryminacyjne, w którym będzie mógł wziąć udział więcej niż tylko jeden oferent. Z wprowadzanych zmian wynika bardziej restrykcyjne podejście do bezpośredniego powierzenia usług kolejowego transportu pasażerskiego, które będzie możliwe wyłącznie na ściśle określonych zasadach i w określonych przypadkach. Po upłynięciu okresu przejściowego przewoźnicy kolejowi świadczący określone usługi przewozu pasażerskiego zasadniczo będą się mierzyć na konkurencyjnym rynku.

Należy zauważyć, że obecnie w Polsce w sektorze kolejowym stosuje się zazwyczaj bezpośrednie powierzanie usług. Przetargi na świadczenie usług przewozowych w transporcie kolejowym są organizowane przez niektórych organizatorów przewozów regionalnych, jednak realnie – m.in. ze względu na przewoźników działających na rynku polskim – liczba podmiotów uczestniczących w takich postępowaniach jest ograniczona lub wręcz ofertę składa jeden podmiot.

Nacisk na jakość usług

Zgodnie z projektowanymi przepisami będzie istniał również po stronie organizatorów obowiązek określania specyfikacji zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych, w ramach których następowałoby definiowanie zakresu usługi w kontekście polityki transportu publicznego danego organizatora, z uwzględnieniem efektywności kosztowej oraz stabilności finansowej świadczenia usług. Poniekąd takie definiowanie miało już miejsce w ramach np. planów transportowych, które zapewne będą mogły być wykorzystane do wdrożenia regulacji, jednakże obecna propozycja zmian wprost dopuszcza łączenie w ramach pakietów usług publicznych usług niepokrywających kosztów z usługami pokrywającymi koszty, z uwzględnieniem oczywiście unijnej zasady proporcjonalności. Jednocześnie będzie kładziony nacisk na jakość i efektywność świadczenia usług oraz odpowiednie mechanizmy kontroli zleconych usług.

– To wszystko oznacza, że w najbliższych 10 latach rynek i zasady jego funkcjonowania zostaną zmienione. Oczywiście nie pozostanie to bez wpływu na pozycję niektórych przewoźników kolejowych – powiedział mec. Marcin Krakowiak.

Prace nad IV Pakietem

Czwarty pakiet kolejowy składa się z sześciu wniosków ustawodawczych przedłożonych przez Komisję Europejską w styczniu 2013 r. Wnioski te składają się na tzw. filar techniczny i filar rynkowy i obejmują m.in. wyżej omawiane zmiany do Rozporządzenia 1370/2007 dotyczącego usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego w zakresie otwarcia tego rynku na konkurencję. Parlament Europejski przyjął swoje stanowisko w tym zakresie w pierwszym czytaniu w lutym 2014 r., przy czym różniło się ono znacząco od propozycji prezentowanych przez Komisję Europejską.

Z tego względu Rada musiała doprowadzić do uzgodnienia stanowisk i zostało w tym zakresie osiągnięte porozumienie. Stanowisko Rady dotyczące zmian w Rozporządzeniu 1370/2007 zostało przyjęte 17 października 2016 r. i skierowane do Parlamentu, gdzie na chwilę obecną toczą się prace.

Droga do poprawy konkurencyjności kolei?

– Zbyt długo w sektorze kolejowym brakowało impulsów, by dostosowywać go do potrzeb konsumentów, w wyniku czego udział kolei w rynku transportowym stale malał. Stopniowe otwieranie rynku doprowadzi do poprawy jakości świadczonych usług kolejowych. Osiągnięte porozumienie zapewni również nowe możliwości inwestycyjne i będzie sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy w tym sektorze – powiedziała Komisarz UE ds. transportu, Violeta Bulc. Jej zdaniem wprowadzone zmiany zachęcą Europejczyków do korzystania w większym stopniu z transportu kolejowego, co przyczyni się do realizacji celów w zakresie zmniejszania emisji dwutlenku węgla.

Przewozy Regionalne wjadą na liberalny rynek

Projektowane przepisy w zakresie zmian do Rozporządzenia 1370/2007, zakładając, że zostaną przyjęte bez większych zmian, będą miały istotny wpływ na kształt rynku przewozów pasażerskich w Polsce.
Aktualnie najistotniejszym przewoźnikiem świadczącym pasażerskie przewozy kolejowe w zakresie usług publicznych pozostają Przewozy Regionalne. Spółka ta realizuje zasadniczo przewozy regionalne na podstawie wieloletnich umów o świadczenie usług publicznych zawartych z poszczególnymi województwami – organizatorami przewozów. Jednocześnie w ostatnim czasie Przewozy Regionalne podlegają procesowi restrukturyzacji, w ramach którego udzielono spółce pomocy publicznej (w formie dokapitalizowania jej przez Agencję Rozwoju Przemysłu). Działania restrukturyzacyjne w zamierzeniu mają doprowadzić do poprawy i ustabilizowania sytuacji Spółki, dzięki czemu będzie ona w pełni przygotowana do konkurencji na otwartym rynku kolejowym.