IV Pakiet Kolejowy: Wkrótce przyjęcie nowelizacji ustawy

Rozpoczął się proces konsultacji przygotowanych przez Ministerstwo Infrastruktury aktów prawnych, zmieniających stosowne przepisy. Dotyczą one jednostek badających tabor i urządzenia kolejowe przed dopuszczeniem do eksploatacji. Jeśli notyfikacja jednostek w bazie Komisji Europejskiej nie będzie możliwa w wymaganym terminie, do czasu załatania tej luki prawnej produkowane obecnie pojazdy i urządzenia nie będą mogły być odbierane i przechodzić homologacji. To zaś spowoduje problemy zarówno po stronie przewoźników (którzy nie będą mogli eksploatować nowo kupionego taboru), jak i zarządców infrastruktury (nie będą mogli wykorzystywać nowego sprzętu, montowanego na modernizowanych liniach). Według części przedstawicieli branży bezproblemowe dla całego sektora wejście w nowe otoczenie prawne wymagałoby przyjęcia nowych przepisów już teraz.

Sytuację pogarsza niedługi czas, który pozostał na wydanie decyzji nadających jednostkom uprawnienia. Na autoryzację jednostki (konieczną przed samym złożeniem wniosku o notyfikację) przez Urząd Transportu Kolejowego potrzeba było dotychczas ok. dwóch miesięcy (tyle samo pozostało do granicznej daty 16 czerwca). Cytowany przez PB rzecznik UTK Tomasz Frankowski zapewnia wprawdzie, że z powodu pandemii koronawirusa i pracy zdalnej pracowników Urzędu termin ten nie ulegnie dodatkowemu wydłużeniu, nie wspomina też jednak o możliwości jego skrócenia (czego spodziewa się wszakże część ekspertów oraz przedstawicieli przedsiębiorstw z branży). Między złożeniem wniosku a rozpoczęciem działania jednostki na nowej podstawie prawnej muszą natomiast upłynąć dwa tygodnie – i to tylko pod warunkiem, że Komisja Europejska ani państwa członkowskie UE nie zgłoszą zastrzeżeń.

W związku z pandemią koronawirusa Komisja Europejska dopuściła wykonywanie ocen po 15 czerwca 2020 r. przez te jednostki, które nie zostały notyfikowane zgodnie z nową dyrektywą w sprawie interoperacyjności, ale posiadają odpowiedni certyfikat akredytacji. Niemniej nie rozwiązuje to problemu, ponieważ bez notyfikacji nadal nie będzie można zakończyć procesów oceny tj. wydawać certyfikatów zgodności.

Jak wielokrotnie informowaliśmy, stan przygotowań do wejścia w życie IV Pakietu Kolejowego pozostawia – w ocenie ekspertów – wiele do życzenia. Kwestia ta była, między innymi, przedmiotem dyskusji podczas tegorocznej edycji Forum Bezpieczeństwa Kolejowego. – Z punktu widzenia Urzędu transportu Kolejowego głównym zagrożeniem dla wdrożenia IV Pakietu może okazać się czas – mówił wtedy wiceprezes UTK Kamil Wilde. Jak przekonywał, związane z nowymi regulacjami wyzwania nie będą obce żadnemu podmiotowi obecnemu dziś na rynku. – W myśl skierowanego do nas pisma Komisji Europejskiej implementacja przepisów dyrektywy 797 na temat interoperacyjności jest konieczna, by mogło dojść do notyfikacji. Czasu jest bardzo mało, ale mam nadzieję, że uda się pokonać problemy formalno-prawne.– wyraził przekonanie przedstawiciel Urzędu.

Wilde informował też o intensywnej pracy grup roboczych, którym powierzono przygotowanie projektu przepisów w odpowiednich dziedzinach (UTK przewodniczy grupie zajmującej się dyrektywą o bezpieczeństwie, a także uczestniczy w pracach pozostałych grup). Podstawą do działań grup w dużej mierze były propozycje legislacyjne przygotowane przez Urząd już prawie dwa lata temu.

Zmiany w funkcjonowaniu branży będą znaczące. – Wraz z jednolitym certyfikatem bezpieczeństwa wejdą w życie nowe wymagania co do systemów zarządzania bezpieczeństwem. Zobaczymy, jak poradzą sobie z tym przewoźnicy. Również Urząd będzie musiał przygotować się do realizacji nowych zadań związanych z rozszerzoną certyfikacją podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie – przyznał Wilde. Jednym z największych wyzwań będzie jednak uruchomienie punktu kompleksowej obsługi (one stop shop). – Aplikacja Europejskiej Agencji Kolejowej z jednej strony będzie ułatwieniem. Z drugiej jednak w polskim prawodawstwie postępowanie administracyjne jest pisemne. Jak powiązać przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego z działaniem aplikacji? – pytał wiceprezes UTK. Jak dodał, choć obsługa samego oprogramowania jest intuicyjna, nie przewiduje ono wielu trybów istniejących w polskim prawie. Tryby przewidziane w dyrektywach o interoperacyjności i o bezpieczeństwie również nieco różnią się od siebie.

O odniesienie się do tej oceny poprosiliśmy Ministerstwo Infrastruktury. – Trwają prace legislacyjne dotyczące wdrażania IV Pakietu Kolejowego w zakresie implementacji prawa unijnego do prawa krajowego – odpowiedział pod koniec marca rzecznik resortu Szymon Huptyś. – W pierwszej kolejności została opracowana zmiana do ustawy o transporcie kolejowym, dotycząca obszaru kompetencji jednostek notyfikowanych. Podjęte kroki legislacyjne w zakresie wdrażania etapowego ww. dyrektywy (UE) 2016/797 wynikały z konieczności zapewnienia ciągłości działań przez jednostki notyfikowane. Projekt został skierowany do uzgodnień międzyresortowych – poinformował.

Część przepisów dotyczących regulacji rynku, które wprowadza IV Pakiet jest już implementowana do polskiego prawa. Chodzi o przepisy obejmujące otwarcie rynku krajowych kolejowych przewozów pasażerskich oraz zarządzanie infrastrukturą kolejową. Obecnie trwają również prace nad wdrażaniem Pakietu w części technicznej: dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady UE w sprawie interoperacyjności systemu kolei oraz w sprawie bezpieczeństwa. Druga ustawa odnosząca się do części technicznej dopiero w tym tygodniu ma zostać wpisana do prac legislacyjnych Rady Ministrów.