Coraz więcej linii z ETCS. Ale czy korzystają z niego pociągi?

Wiceminister Andrzej Bittel, reprezentujący w odpowiedzi na interpelację resort infrastruktury, podkreśla we wstępie, że "przyjęte w planie założenia na lata 2017-2023 dotyczą wdrożenia ETCS w określonych przedziałach czasowych, w roku 2017, 2018 i 2023, odbywa się zgodnie założeniami Krajowego Planu Wdrażania ETCS i ERTMS w Polsce”. W tym miejscu należy jednak zauważyć, jak wielkie przesunięcia czasowe zanotowano już w tym zakresie w 2017 roku i w jaki sposób tłumaczyło to PKP PLK.  Trudno też uznać uruchomienie ETCS na trasie Warszawa – Trójmiasto za terminowe, a tym bardziej, za bezproblemowe. 

Ile pojazdów ma ETCS?

Dzięki odpowiedzi na interpelację Pauliny Matysiak wiemy, że na chwilę obecną w Polsce zarejestrowanych jest 16 pojazdów trakcyjnych wyposażonych w urządzenia ETCS poziomu 1 i 286 wyposażonych w urządzenia pokładowe systemu ETCS poziomu 2. Te drugie to głównie elektryczne zespoły trakcyjne zamawiane przez marszałków województw, ale też zespoły trakcyjne i nowe lokomotywy PKP Intercity. UTK informuje ponadto, że pojazdów wyposażonych w system ETCS poziomu 2. dopuszczonych do ruchu w Polsce i zarejestrowanych w innym państwie członkowskim jest 55. To głównie lokomotywy wielosystemowe z zachodnich pooli taborowych.

Warto zaznaczyć, że PKP Polskie Linie Kolejowe dotychczas wydały 592 karty SIM, bez których nie jest możliwe korzystanie z systemu ETCS w Polsce obu poziomów. Jednak, jak słusznie zaznacza resort, wydanie karty nie jest równoznaczne z liczbą pojazdów wyposażonych w ETCS, ponieważ niektóre pojazdy są wyposażone w 2, a niektóre nawet w 4 karty SIM. Ponadto wielu przewoźników pobrało karty do pojazdów, które nie wykonują kursów bądź dopiero są produkowane.

Gdzie działa ETCS/ERTMS? A gdzie działać powinien?

Resort dokładnie wskazuje odcinki, gdzie system ERTMS został zabudowany. Brak adnotacji w kategorii „uwagi” dla działania systemu, oznacza, że jest on w pełni sprawny. Tak jest jednak tylko na kilku liniach.




PKP PLK zaznacza ponadto, że od 13 grudnia 2020 r. udostępniony przewoźnikom został system ETCS poziomu 2 na linii 9 Warszawa Praga – Gdańsk Główny (311 km), Gdańsk Główny – Gdynia Chylonia na linii kolejowej nr 202 (ok. 27 km), odcinek Pszczółki – Pruszcz Gdański linii kolejowej nr 260 (ok. 11 km) i odcinek Warszawa Praga – Chotomów na linii kolejowej nr 456 (ok. 14 km). Na razie występują tu jednak pewne problemy.

Czemu pociągi jeżdżą z wyłączonym ETCS?

Paulina Matysiak podkreśla w interpelacji, że zgodnie z pozyskanymi przez nią informacjami zdarzają się sytuacje, w którym pojazdy wyposażone w system ETCS jeżdżą na liniach wyposażonych w system ETCS z... wyłączonym systemem, w tak zwanym "trybie izolacji". Nie otrzymała jednak odpowiedzi na pytanie, jak częste jest to zjawisko, bo jak tłumaczy ministerstwo, takie dane nie są zbierane. Resort odpowiedział za to na pytanie, z czego wynika taka, niezgodna z rozporządzeniem, sytuacja. Ministerstwo wskazuje na problemy np. po stronie pojazdów.

– Istnieje możliwość, że eksploatacja pojazdu wyposażonego w system ETCS podlega ograniczeniom lub określonym warunkom eksploatacji. Zamontowany na pojeździe system ETCS może zostać izolowany w przypadku, gdy w zezwoleniu dla typu pojazdu zostało określone stosowane ograniczenie lub warunki eksploatacji. Jak np. w przypadku elektrycznego zespołu trakcyjnego typu 48WE (Elf 2 dla Kolei Wielkopolskich), który posiada ograniczenie eksploatacyjne – pisze resort. Tu wskazuje na ograniczenia w pojeździe, takie jak te, że "pojazd może być prowadzony pod nadzorem ETCS tylko w relacjach w pełni wyposażonych w przytorowe urządzenia ETCS i z nieaktywnym systemem SHP, a w relacjach, które nie są w pełni wyposażone w przytorowe urządzenia ETCS pojazd może być eksploatowany tylko z aktywnym systemem SHP oraz nieaktywnym ETCS". To oczywiście tylko przykład z pojazdu jednego producenta.

– Warunki przełączania między urządzeniami systemu ETCS i systemu SHP określa przewoźnik kolejowy przy zastosowaniu odpowiednich procesów systemu zarządzania bezpieczeństwem). W takiej sytuacji pojazdy mogą być eksploatowane wyłącznie z zachowaniem ograniczeń i warunków eksploatacji określonych w zezwoleniu dla typu pojazdu. Poza tego typu przypadkami ograniczeń w zezwoleniu dla pojazdu, nie ma żadnych podstaw do jazd z izolacją dopuszczonego do eksploatacji pokładowego systemu ETCS po liniach wyposażonych w ETCS – stoi na stanowisku Ministerstwo Infrastruktury. W praktyce oznacza to jednak spore odstępstwo.

– Ocena możliwości bezpiecznej i zgodnej z przepisami eksploatacji urządzeń pokładowych ETCS i zastosowania trybu izolacji na liniach wyposażonych w urządzenia przytorowe ETCS leży po stronie przewoźnika kolejowego – czytamy w wyjaśnieniach resortu, które przekazał mu zarządca linii kolejowych – PKP PLK.

Ilu maszynistów PKP Intercity przeszkolono z używania systemu?

Resort odpowiada też na pytanie posłanki dotyczące liczby maszynistów zatrudnionych w PKP Intercity. To ta spółka, z uwagi na prowadzenie przewozów międzywojewódzkich i międzynarodowych, powinna być szczególnie zainteresowana korzystaniem z systemu. Umożliwia on bowiem jazdę z prędkością powyżej 130 km/h w jednoosobowej obsadzie kabinowej.

– Obecnie w PKP Intercity zatrudnionych jest 306 maszynistów posiadających kwalifikacje i uprawnienia do obsługi pojazdów trakcyjnych wyposażony w urządzenia ETCS poziomu 2 na linii nr 9 oraz 59 maszynistów-stażystów, którzy aktualnie są w trakcie szkolenia na świadectwo maszynisty. Jazdy na linii nr 9 odbywają się dwuosobowo i planowane są na okres 6 tygodni (a więc powinny się już zakończyć – dop. red.). Po tym czasie pociągi kursujące z wykorzystaniem ETCS będą obsługiwane jednoosobowo – napisał Andrzej Bittel.

– Pragnę poinformować, że Ministerstwo Infrastruktury na bieżąco monitoruje sytuację związaną z wyposażaniem linii kolejowych w urządzenia systemu ERTMS oraz realizację projektów związanych z zabudową urządzeń pokładowych ETCS na pojazdach kolejowych. Resort na bieżąco informowany jest zarówno przez Prezesa UTK, jak i inne podmioty rynku (m.in. zarządców infrastruktury, przewoźników kolejowych, producentów urządzeń, jednostki badawcze, zrzeszenia, organizacje branżowe) o sytuacji związanej z uruchamianiem i udostępnianiem na liniach kolejowych systemu ERTMS/ETCS – dodał wiceminister.