Infrastruktura prywatna a linie i bocznice kolejowe

Nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym z listopada 2016 r. wzbudza kontrowersje w zakresie tego, jaka jest relacja pomiędzy nową kategorią tzw. infrastruktury prywatnej oraz liniami kolejowymi i bocznicami kolejowymi.

Zgodnie z pierwszym (błędnym) poglądem, infrastruktura prywatna byłaby nowym, trzecim rodzajem infrastruktury równorzędnym liniom kolejowym oraz bocznicom kolejowym. Za przyjęciem takiego poglądu miałby przemawiać m.in. fakt, że w art. 17d ust. 2 Ustawy o transporcie kolejowym ustawodawca, wymieniając drogi kolejowe, dla których uzyskuje się świadectwo bezpieczeństwa, wskazał odrębnie drogi „stanowiące infrastrukturę prywatną” oraz „posiadające status bocznicy kolejowej”.

Stanowisko to jest jednak błędne i przyjęcie go prowadziłoby do wielu problemów prawnych oraz praktycznych. Infrastruktura prywatna nie jest kategorią drogi kolejowej równorzędną liniom kolejowym i bocznicom kolejowym. Podział na infrastrukturę prywatną i infrastrukturę udostępnianą (podział z perspektywy regulacyjnej) jest podziałem innego rzędu niż podział na linie kolejowe i bocznice kolejowe (podział z perspektywy bezpieczeństwa i sposobu prowadzenia ruchu oraz przeznaczenia dróg kolejowych). Infrastrukturą prywatną, jak i infrastrukturą udostępnianą może być zarówno linia kolejowa jak i bocznica kolejowa. Za przyjęciem takiego poglądu przemawia szereg argumentów.

Po pierwsze, wniosek taki można wyciągnąć z treści art. 5 ust. 2a Ustawy o transporcie kolejowym, zgodnie z którym „zarządca sporządza statut sieci kolejowej wskazujący linie kolejowe, bocznice kolejowe oraz inne drogi kolejowe przez niego zarządzane, a także wskazujący, które z nich stanowią infrastrukturę nieczynną lub prywatną”. Z przepisu tego można wywnioskować, że zarządzane drogi kolejowe można podzielić na linie kolejowe i bocznice, a dopiero następnie wskazuje się, które z nich stanowią infrastrukturę prywatną.

Po drugie, co bardzo ważne, nowelizacja nie wprowadziła zmian do Rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków prowadzenia ruchu kolejowego i sygnalizacji, które nie reguluje odrębnie kwestii poruszania się po drogach kolejowych stanowiących infrastrukturę prywatną i rozpoznaje jedynie linie kolejowe oraz bocznice. Ta okoliczność, w sytuacji uznania, że infrastruktura prywatna jest równorzędna bocznicom i liniom kolejowym, prowadziłaby do tego, że ruch po infrastrukturze prywatnej odbywałby się na dowolnych, nieznanych zasadach, nieuregulowanych przepisami prawa, co byłoby sytuacją nie do przyjęcia.

Po trzecie, w sytuacji uznania, że infrastruktura prywatna jest czymś odrębnym od bocznicy, brak byłoby w przepisach prawa obowiązku sporządzenia dokumentu o charakterze wewnętrznym, który określałby zasady prowadzenia ruchu po tej infrastrukturze, takiego, jakim w przypadku bocznic jest regulamin bocznicy. Jedynym dokumentem, który regulowałby – przy przyjęciu takiego założenia – zasady ruchu po takiej infrastrukturze (a w zasadzie jej minimalnym wycinku, bo „na styku” dróg kolejowych zarządzanych przez różnych zarządców), byłaby umowa z zarządcą zawierana na podstawie art. 36n Ustawy, całkowicie nieprzystająca do ruchu bocznicowego. Nie ma powodu, by dla stworzenia nowej kategorii infrastruktury rezygnować ze sprawdzonego od wielu lat i zapewniającego bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego rozwiązania w postaci regulaminów bocznic.

Po czwarte, logiczna jest linia podziału według kryterium regulacyjnego na infrastrukturę prywatną (nieudostępnianą) i udostępnianą oraz według kryterium bezpieczeństwa (i sposobu prowadzenia ruchu oraz przeznaczenia) na linie i bocznice kolejowe, a nielogiczna z pomieszaniem tych kategorii.

Podsumowując, infrastruktura prywatna nie jest kategorią drogi kolejowej równorzędną z liniami kolejowymi i bocznicami kolejowymi. Jest ona natomiast równorzędna infrastrukturze udostępnianej. Tym samym mogą istnieć linie kolejowe prywatne albo udostępniane oraz bocznice prywatne albo udostępniane. Świadectwo bezpieczeństwa bocznic, zarówno prywatnych, jak i udostępnianych, będzie wydawane na podstawie art. 19 ust. 3 Ustawy, a świadectwo bezpieczeństwa na linie kolejowe prywatne (to do nich odnosi się art. 17d ust. 2 Ustawy w części odnoszącej się do dróg kolejowych stanowiących infrastrukturę prywatną) na podstawie art. 19 ust. 1 Ustawy. Na linie kolejowe udostępniane nadal będzie wydawana autoryzacja bezpieczeństwa.