Hiszpania. Iryo – konkurencja wysokiej jakości

Iryo jest już trzecim, po francuskim Ouigo Espaňa i hiszpańskim Avlo, podmiotem rywalizującym o klienta na najbardziej lukratywnych trasach dla szybkiej kolei. Jednocześnie Iryo to pierwszy przewoźnik, który postanowił walczyć o klienta nie tylko czasem przejazdu i ceną biletu, lecz także komfortem, oferując znacznie większy standard usług. Przez ponad rok działalności Iryo ma już ugruntowaną pozycję na hiszpańskim rynku przewozów pasażerskich, a firma publicznie deklaruje zamiar zdobycia 30-procentowego udziału w rynku na swoich trasach.

Skomplikowana struktura właścicielska

Firma Iryo to prywatny operator kolei dużych prędkości, działający na rynku od 25 listopada 2022 roku. Spółka jest marką operatora kolejowego ILSA (Intermodalidad de Levante S.A.) i współwłasnością włoskiego państwowego przedsiębiorstwa kolejowego Trenitalia, hiszpańskiej regionalnej linii lotniczej Air Nostrum i hiszpańskiego funduszu inwestycji infrastrukturalnych Globalvia.

Operator ILSA uczestniczył w procesie przygotowania do liberalizacji rynku na trasach KDP, zainicjowanym przez hiszpańskiego zarządcę infrastruktury, ogłaszając planowany udział Trenitalii na poziomie 45 proc. Operator podpisał umowę ramową na pakiet B, która przewidywała świadczenie usługi na trasach: Madryt – Barcelona, Madryt – Walencja/Alicante i Madryt – Kordoba (Córdoba)/Malaga. Oferta przewidywała wykorzystanie 70 proc. dostępnej przepustowości linii.

Przewoźnik zadebiutował 25 listopada 2022 roku, a działalność rozpoczął od obsługi linii Madryt – Barcelona. Następnie lista połączeń została rozszerzona o trasy Madryt – Alicante i Madryt – Walencja. W czerwcu 2023 roku pociągi Iryo pojawiły się na kolejnych liniach dużych prędkości: Madryt – Sewilla i Madryt – Malaga. Na wszystkich obsługiwanych trasach pociągi Iryo wykorzystują maksymalne możliwości hiszpańskiej infrastruktury, osiągając prędkość 300 km/h.

Pięć kierunków Iryo

W aktualnym rozkładzie jazdy 2023/2024 przewoźnik uruchamia swoje pociągi na wspomnianych pięciu trasach.
Najwięcej, bo aż czternaście, kursów w dni robocze, osiem w soboty i dziewięć w niedziele wykonywanych jest na najbardziej lukratywnej trasie: Madryt – Barcelona. Iryo oferuje tu przejazd w czasie od 2,5 godziny do 2 godzin i 45 minut. Na trasie z Madrytu do Alicante rozkład jazdy przewiduje jedno połączenie z czasem przejazdu 2 godziny i 25 minut. Dodatkowo w sezonie letnim od czerwca do początku września uruchamiana jest druga para pociągów, ale tylko w weekendy. Madryt – Walencja to ciesząca się dużą frekwencją, a co za tym idzie – dochodowa linia, dlatego czerwone pociągi Iryo kursują tam osiem razy dziennie w dni powszednie i sześć razy w soboty i niedziele; podróż trwa poniżej dwóch godzin (1:49 – 1:56). Ze stolicy Hiszpanii do Andaluzji pociągi Iryo kursują w relacjach: Madryt – Kordoba – Sewilla (siedem par połączeń z czasem przejazdu 2:41) i Madryt – Malaga. Do milionowej metropolii i jednocześnie jednego z najstarszych miast Europy dociera pięć par pociągów, a czas przejazdu wynosi 2 godziny i 44 minuty.

467 miejsc w czterech klasach

Tabor, którym dysponuje przewoźnik, to 20 pociągów dużych prędkości ETR1000 (w Hiszpanii oznaczonych serią 109), bardziej znanych pod nazwą handlową Frecciarossa 1000.

Pociągi wyprodukowane przez konsorcjum Alstom i Hitachi są bliźniaczą wersją składów eksploatowanych od 2015 roku przez państwowe koleje Trenitalia na włoskiej sieci KDP, gdzie obsługują połączenia Frecciarossa.

Co ciekawe, malatura pociągów kursujących po hiszpańskich torach jest niemal identyczna jak barwy składów eksploatowanych we Włoszech. Na pudłach każdego wagonu widnieje logotyp Frecciarossa, ozdobiony kolorami włoskiej flagi narodowej. Hiszpańskie jednostki na dziobie pierwszego i ostatniego wagonu zamiast znaczka firmowego kolei włoskich Trenitalia mają biały napis Iryo.

Ośmiowagonowe pociągi mogą osiągać prędkość 360 km/h i są przystosowane do pracy wyłącznie na liniach KDP o standardowym rozstawie toru 1435 mm. Jednostki zostały wyposażone w dwa systemy napięcia: 25 kV AC (stosowany na liniach dużych prędkości) oraz 3 kV DC, występujący na liniach konwencjonalnych. Brak systemu zmiany szerokości toru uniemożliwia jednak użytkowanie pociągów na liniach konwencjonalnych o iberyjskim rozstawie 1668 mm.

Każdy pociąg ma długość 202 metrów i może zabrać na pokład 467 pasażerów w czterech klasach: Infinita Bistro, Singular Only YOU, Singular i Inicial.

Wagony nr 1 i 2 to najwyższa klasa: Infinita Bistro, z siedzeniami typu Comfort XL. W wagonach jest łącznie 80 miejsc z układem foteli 2+1. Klasa Infinita Bistro charakteryzuje się wyjątkowo dużą przestrzenią i komfortem. Przy każdej grupie miejsc znajdują się duże rozkładane stoliki, a cena biletu obejmuje drink powitalny i poczęstunek w ramach usługi „Bistro Dining Service”.

Wagon nr 3 to klasa Singular Only YOU, również z siedzeniami typu Comfort XL. W tej klasie dostępnych jest zaledwie 21 miejsc z układem foteli 2+1. Część pasażerska obejmuje połowę wagonu nr 3, w drugiej połówce znajduje się przestrzeń gastronomiczna z barem „Haizea”. Pasażerowie klasy Singular Only YOU mogą skorzystać z oferty gastronomicznej, zamawiając posiłek do miejsca siedzącego. Przewoźnik reklamuje klasę Singular Only YOU jako „idealną przestrzeń do pracy dla przedsiębiorców i firm, w której można cieszyć się wszystkimi wyjątkowymi doświadczeniami”.

W wagonie nr 4 znajdują się 72 miejsca klasy Singular, z fotelami typu Comfort. Klasa ta, podobnie jak dwie poprzednie, oferuje duży komfort, jednak układ siedzeń w konfiguracji 2+2 jest zbliżony do standardów obowiązujących już w klasach ekonomicznych. W klasie Singular w przeciwieństwie do Singular Only YOU nie ma możliwości zamówienia posiłków lub napojów do miejsca siedzącego.

Najniższą klasą jest Inicial, z fotelami typu Comfort w układzie 2+2. Klasa ta obejmuje wagony 5, 6, 7 i 8, w których łącznie są 294 miejsca. Odległości między fotelami są tu znacznie mniejsze, jednak układ miejsc i wygodne skórzane fotele sprawiają, że nawet w najniższej klasie Iryo można cieszyć się dużym komfortem podróży. Przewoźnik w swoich materiałach promocyjnych wspomina nawet, że jego pociągi, w porównaniu z innymi na rynku, zapewniają najwięcej miejsca na nogi.

Pasażerowie wszystkich klas mają dostęp do systemu informacji audiowizualnej oraz bezprzewodowego Internetu 5G. Ponadto przy każdym siedzeniu znajduje się gniazdko elektryczne oraz port USB.

W najwyższych klasach zapewniony jest płatny lub bezpłatny serwis gastronomiczny, natomiast w niższych klasach – Singular i Inicial świadczona jest usługa gastronomiczna w postaci obwoźnej sprzedaży przekąsek i napojów z wózka mobilnego. Co ciekawe, wózek wyposażony jest w mały ekspres do kawy, dzięki czemu w każdej chwili można sięgnąć po aromatyczną dawkę kofeiny.

Niewątpliwym atutem pociągów Iryo, dającym przewagę nad konkurencją, jest niezwykła oferta gastronomiczna „Haizea”. Nazwa „Haizea” pochodzi od baskijskiego słowa „wiatr”. W wagonie barowym (niestety wyłącznie z miejscami stojącymi) w menu oprócz standardowej oferty przekąsek i napojów, pasażerowie mają wybór rozmaitych tostów, zestawów dojrzewających wędlin, bagietek na ciepło czy sałatek. Ponadto karta obejmuje napoje wyskokowe, w tym regionalne piwa i wina.

Po bilet rok przed podróżą

Przewoźnik uruchamia sprzedaż biletów na swoje pociągi już na 12 miesięcy do przodu, czym dorównuje brytyjskiemu Eurostarowi. Możliwość zaplanowania podróży z wielomiesięcznym wyprzedzeniem pozwala zdobyć biletu w atrakcyjnej cenie.

System taryfowy Iryo jest dość skomplikowany i obejmuje sześć rodzajów biletów:

• Inicial
• Singular
• Singular Only YOU (dostępny jako rozszerzenie biletu Singular do wyższej klasy)
• Singular Only YOU Abierta (dostępny jako rozszerzenie biletu Singular Only YOU o pakiet usług)
• Infinita Bistro
• Infinita Bistro Abierta (dostępny jako rozszerzenie biletu Infinita Bistro o pakiet usług).

Wszystkie taryfy są elastyczne i umożliwiają nieograniczone zmiany przed rozpoczęciem przejazdu, jednakże każda klasa usług w pociągu ma własne warunki sprzedaży. Nazwy poszczególnych taryf odnoszą się do czterech dostępnych klas w pociągu, a więc: Inicial, Singular, Singular Only YOU i Infinita Bistro.

W relacji Madryt – Barcelona ceny biletów w najniższej klasie Inicial zaczynają się od 14 euro, w klasie Singular Only YOU od 39 euro, a w najwyższej klasie Infinita Bistro od 61 euro. Na trasach z Madrytu do Alicante i Walencji podróż Iryo możliwa jest już w cenach: 11 euro w klasie Inicial, 36 euro w Singular Only YOU i 58 euro w Infinita Bistro. W tej samej cenie dostępne są bilety na przejazdy do Andaluzji (relacje Madryt – Kordoba – Sewilla/Malaga).

Wzorem niskokosztowych linii lotniczych przewoźnik umożliwia przewóz bagażu na ściśle określonych warunkach. Przykładowo pasażerowie najniższej klasy Inicial mogą na pokład zabrać jedną sztukę bagażu podręcznego (torba, plecak itp.) o wymiarach 36×27×15 cm i jedną walizkę o wymiarach 55×35×25 cm. Posiadaczom biletów najwyższej klasy Infinita Bistro przysługuje dodatkowo przewóz dużej walizki o maksymalnych wymiarach 70×55×35 cm oraz bezpłatny transport zwierząt domowych (np. psa) o wadze do 10 kg.

Udany debiut i plany na przyszłość

W pierwszym roku działalności z pociągów Iryo skorzystało 5,2 miliona pasażerów. Można to uznać za sukces, tym bardziej że średnie obłożenie pociągu wyniosło 70 proc. Spółka ma plany dotyczące zarówno wejścia na nowe trasy, jak i zagęszczenia kursów na już obsługiwanych liniach.

W grudniu 2023 roku przewoźnik zamówił trzy kolejne zestawy ETR1000. Pociągi mają zostać dostarczone najpóźniej do 2026 roku, wtedy też należy spodziewać się rozszerzenia siatki połączeń.