Furgalski: Jak obniżyć ceny biletów?

Jak informowaliśmy niedawno, rząd wciąż nie podjął decyzji co do obniżenia podatku VAT na bilety kolejowe. Jego przedstawiciele twierdzą wprawdzie, że trwają prace nad rozwiązaniem mogącym obniżyć ceny – na razie nie są jednak znane żadne szczegóły.

Sama obniżka VAT to za mało

Według prezesa ZDG TOR Adriana Furgalskiego obniżka VAT – choć byłaby słuszną decyzją – sama w sobie nie wystarczy, by zdecydowanie poprawić konkurencyjność kolei. – Stawki dostępu do infrastruktury trzeba obniżyć co najmniej o połowę. Do minimalnego poziomu unijnego należy też obniżyć stawkę VAT i akcyzy na cenę energii elektrycznej do celów trakcyjnych – uznał ekspert. Jak zaznaczył, dodatkową korzyścią mogłaby być obniżka cen biletów komunikacji miejskiej: znacząco spadłyby koszty uruchamiania tramwajów, metra, a nawet autobusów elektrycznych. Wszystkie trzy wymienione kroki kosztowałyby budżet państwa – według szacunków Furgalskiego – łącznie ok. 3 mld zł.

Oprócz tego – jak przekonywał prezes ZDG TOR – sytuację uzdrowiłoby wpuszczenie na tory realnej konkurencji dla PKP IC. – Nigdzie na świecie nie przyniosło to złych efektów – argumentował. – W Czechach po wejściu 2 prywatnych przewoźników na trasę Praga – Ostrawa oferta się poprawiła, ceny biletów spadły, a liczba pasażerów wzrosła u wszystkich operatorów, również w państwowych Kolejach Czeskich. W Polsce tymczasem na najbardziej dochodowe trasy Pendolino konkurencja nie jest wpuszczana praktycznie w ogóle – ubolewał. Podobne stanowisko zajmuje m. in. stowarzyszenie europejskich przewoźników niezależnych AllRail. Polski rząd wybrał zamiast tego drogę zwiększania dotacji dla przewoźnika, co – w ocenie Furgalskiego – „rozleniwia” PKP IC i zniechęca spółkę do pracy nad poprawą wydajności.

Jednym z obszarów owej poprawy powinno być – zdaniem eksperta – działanie dynamicznego systemu sprzedaży. Powinien działać sprawniej i odważniej obniżać ceny, zwłaszcza w ostatnich godzinach przed odjazdem pociągu. W pociągach PKP IC można dziś zaobserwować wiele pustych miejsc. – Od czasu uruchomienia EIP w 2014 r. na wszystkich trasach wyjazdowych z Warszawy ceny w drugiej klasie zdrożały o 33%, w pierwszej – o 56%, a na trasie Kraków – Gdańsk – odpowiednio o 40% i 64% – wyliczał Furgalski. Promocje dla rodzin czy na podróże grupowe mają natomiast ograniczony zasięg i skuteczność.

Polska kolej coraz mniej konkurencyjna

– Kolej powinna być bazowym środkiem transportu, pierwszym wyborem dla pasażera. Tymczasem dziś w wielu przypadkach bardziej opłaca się jechać samochodem nawet samotnie! – punktował prezes ZDG TOR. Jak zauważył, równocześnie z ostatnimi podwyżkami cen biletów PKP IC weszła w życie promocja LOT na podróże lotnicze po kraju: ceny zaczynają się od 99 zł za lot bez bagażu. – Zarówno samochód, jak i samolot emitują kilkakrotnie więcej dwutlenku węgla na pasażera, niż kolej. To zupełnie w poprzek celów polskiej i unijnej polityki: walki ze zmianami klimatu i uniezależniania się od rosyjskiej ropy – kontynuował. Jak dodał, jeśli już decydowano się na podwyżki, należałoby przynajmniej zmniejszyć jej skalę na trasach tak mało atrakcyjnych, jak Warszawa – Wrocław.

W pandemicznym roku 2020, bardzo trudnym dla całego transportu, specjaliści ZDG TOR doradzali resortom finansów i infrastruktury, jak przekonać pasażerów, by wrócili. – Już wtedy mówiliśmy, że bilety muszą być tańsze. Pojawił się pomysł obniżenia VAT, a także – nie po raz pierwszy – stawek dostępu oraz akcyzy za energię elektryczną. Naszych postulatów jednak nie spełniono: transport kolejowy jest coraz mniej konkurencyjny, a drogi są rozjeżdżane – skonstatował Furgalski. Obecne podwyżki są działaniem w kierunku odwrotnym od koniecznego.

Nie tylko Pendolino

Ekspert podkreślił też, że problem podwyżek nie dotyczy wyłącznie pasażerów najdroższych połączeń PKP IC. – W styczniu podrożały bilety ŁKA. W kwietniu wzrosną ceny przejazdów PKP SKM Trójmiasto – wraz z ubiegłorocznymi to aż 45%! A przecież SKM to środek codziennych dojazdów do pracy – zwrócił uwagę Furgalski. Oznacza to dla pasażerów duży wzrost kosztów życia, trudny lub niemożliwy do wyrównania z pomocą kolejnych tarcz antykryzysowych.

Na marginesie prezes ZDG TOR wspomniał, że także obecny kształt polskiego rynku energii jest daleki od ideału. – Prąd mógłby być tańszy, gdyby nie było w Polsce monopolu. Ceny węgla i emisji dwutlenku węgla nie uzasadniają aż takiej skali podwyżek – ocenił.

W Niemczech tymczasem od kwietnia będzie można kupić bilet miesięczny na całą sieć za 49 euro(z wyjątkiem tylko najszybszych połączeń ICE). W Hiszpanii do końca roku na dystansie do 300 km będzie można podróżować pociągiem bezpłatnie. Finlandia od początku stycznia obniżyła VAT na bilety kolejowe do 0% (obniżka będzie obowiązywała do kwietnia).