Dalszy spadek przewozów węgla na kolei

Trzeci kwartał wskazuje też na spadek udziału przewozów ładunków z grupy produkty rolnictwa, łowiectwa, leśnictwa, rybactwa i rybołówstwa. Wzrost przewozów w tej grupie odnotowywany był od II kwartału 2022 r., aktualnie – wielkość przewozów spadła do poziomu sprzed tego okresu.

Od początku 2024 r. widać wzrost przewozów ładunków z grupy chemikaliów, produktów chemicznych, włókien sztucznych, wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, paliwa jądrowego w porównaniu z każdym kwartałem poprzedniego roku.

Mimo że spada zapotrzebowanie na przewóz surowców energetycznych, w tym przede wszystkim węgla, kolej wykazuje się elastycznością i skutecznie obsługuje potrzeby przemysłu metalurgicznego oraz sektora budowlanego. Pozytywnym sygnałem jest również wzrost transportu surowców wtórnych, co jest istotnym kierunkiem rozwoju bardziej zrównoważonej gospodarki.

Zróżnicowana struktura przewozów pokazuje, że kolej w Polsce staje się coraz bardziej wszechstronna – oferuje transport nie tylko surowców, ale i produktów przemysłowych, odpadów czy wyrobów konsumpcyjnych. Jest szczególnie ważne w kontekście wzrastającej roli gospodarki obiegu zamkniętego i zrównoważonego wykorzystania środowiska naturalnego.

– To właśnie w zróżnicowaniu transportu widać szansę na zniwelowanie luki związanej ze spadkiem zapotrzebowania transportu węgla. Zwiększenie przewozów materiałów budowlanych i kruszywa, w związku z planami rozbudowy nowych linii kolejowych w najbliższych latach, jest szansą na czasowe zastąpienie węgla przewozem ładunków na potrzeby tych inwestycji. Kolej powinna być również wykorzystywana przez sektor produktów rolnictwa – taki potencjał kolei ujawnił się przy okazji konieczności transportu dużej ilości zboża i płodów rolnych z objętej wojną Ukrainy. Do tego dochodzą możliwości związane z przewozem naczep i kontenerów w zakresie transportu intermodalnego w dotychczasowych relacjach drogowych. Przykłady innych krajów wskazują na możliwość zwiększenia udziału kolei w transporcie surowców wtórnych. Jeśli tylko polityka państwa i działania przedsiębiorców będą skuteczne, luka po węglu może być zapełniona właśnie przez znacznie szersze wykorzystanie kolei niż dotychczas – komentuje wyniki przewozów grup towarów dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.


Wyniki grup towarów w trzecim kwartale 2024 r.

• Węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny – 15,42 mln ton, 2,57 mld tonokilometrów

Największy udział w przewozach towarowych miały surowce energetyczne, które stanowiły 27,6% całkowitego wolumenu przewozów. Praca przewozowa wykonana przy transporcie surowców energetycznych, w tym węgla kamiennego, brunatnego, ropy naftowej i gazu ziemnego, osiągnęła poziom 2,57 miliarda tonokilometrów. Jest to 17,4% całkowitego wolumenu przewozów. Niski wynik udziału w pracy przewozowej jest związany z parametrem średniej odległości przewożonego ładunku, który wrócił do poziomu sprzed wybuchu wojny w Ukrainie – średnia odległość w trzecim kwartale to niecałe 167 kilometrów.

• rudy metali i pozostałe produkty górnictwa i kopalnictwa – 16,24 mln ton (29,1% według masy ogółem), 4,38 mld tonokilometrów (29,8% według pracy przewozowej ogółem);
• koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej – 8,01 mln ton (14,3% według masy ogółem), 2,96 mld tonokilometrów (20,1% całkowitych przewozów według pracy przewozowej);
• chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe – 2,73 mln ton (4,9% całkowitych przewozów) oraz 0,84 mld tonokilometrów (5,7% według pracy przewozowej ogółem);
• metale, wyroby metalowe gotowe (z wyłączeniem maszyn i urządzeń) – 2,35 mln ton (4,2% według masy ogółem), 0,55 mld tonokilometrów (3,7% według pracy przewozowej ogółem);
• pozostałe grupy towarów NST – 11,11 mln ton (19,9% według masy ogółem), 3,42 mld tonokilometrów (23,24% według pracy przewozowej ogółem). Grupa obejmuje różnorodne towary z pozostałych grup, m.in. produkty rolnictwa, maszyny, sprzęt transportowy czy towary nieidentyfikowalne (najczęściej kontenery przewożone koleją).

Styczeń – wrzesień 2024

W pierwszych trzech kwartałach 2024 r. przewozy towarów koleją w Polsce osiągnęły łączny wolumen 166,5 mln ton. Oznacza to, że wynik przewiezionej masy ładunków jest niższy o 6,4 mln ton w porównaniu do łącznej masy przewiezionej w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. (spadek o 3,7%), a wykonana praca przewozowa osiągnęła poziom 43,9 mld tonokilometrów. Jest to spadek o 2,4 mld tonokilometrów względem tego samego okresu 2023 r.

Od stycznia do września tego roku największy spadek wystąpił w grupie węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny – wyniki za trzy kwartały są o 11,1 mln ton i 3,82 mld tonokilometrów niższe niż w tym samym okresie 2023 r.

W zakresie wzrostów największy z nich (nie wliczając grupy towary nieidentyfikowalne) miał miejsce w grupie chemikalia, produkty chemiczne, włókna sztuczne, wyroby z gumy i tworzyw sztucznych, paliwo jądrowe i wyniósł 1,17 mln ton (+0,26 mld tonokilometrów).