W 2017 r. odnotowano rekordowo niską liczbę kradzieży i dewastacji infrastruktury kolejowej. Przypadków takich było 2121, czyli ponad dwa razy mniej niż w roku 2012. Był to kolejny rok działalności Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego w „Memorandum na rzecz przeciwdziałania kradzieżom i dewastacji infrastruktury”. Przez sześć lat funkcjonowania i współpracy regulatorów, policji i przedsiębiorców widoczne są efekty podejmowanych działań – piszą dr inż. Ignacy Góra, Prezes UTK oraz Piotr Szczepaniak, Dyrektor Departamentu Planowania i Nadzoru UTK.
Każdego roku wymierne korzyści przynoszą wspólne działania podejmowane przez trzech głównych sygnatariuszy Memorandum, Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego oraz przedsiębiorstwa z sektora energetycznego, telekomunikacyjnego, kolejowego. Obserwujemy zmniejszenie liczby kradzieży i dewastacji infrastruktury, a co za tym idzie stałe podnoszenie poziomu bezpieczeństwa wszystkich zaangażowanych sektorów.
Funkcjonowanie w ramach MemorandumGłównym celem Memorandum jest prowadzenie wspólnych działań zmierzających do ograniczenia i przeciwdziałania kradzieżom oraz dewastacji urządzeń infrastruktury energetycznej, telekomunikacyjnej i kolejowej. W ramach programu sygnatariusze wdrożyli szereg działań i stale planowane są kolejne inicjatywy. W ostatnich latach wzmożono nadzór m.in. nad punktami skupu złomu. W celu zwiększania świadomości społecznej, organizowane są liczne kampanie informacyjne i edukacyjne. Prowadzone są debaty i konferencje na temat szeroko rozumianych działań prewencyjnych. W ramach działalności Memorandum zawiązano również Fundację Niezłomni, której celem jest edukacja społeczeństwa oraz zwiększenie zaangażowania samorządowych i publicznych instytucji, przy ścisłej współpracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
Kluczowym problemem omawianego zjawiska jest niska wykrywalność sprawców. Dlatego jednym z priorytetów Memorandum jest bezzwłoczne informowanie o kradzieżach, do czego służyć ma Informatyczna Platforma Incydentów Kradzieży Infrastruktury. Dodatkowo sygnatariusze działają na rzecz zmian legislacyjnych, dzięki którym w ustawie o odpadach przywrócony został przepis odnoszący się do prowadzenia dokumentacji i wypełniania formularzy związanych z przyjmowaniem metali przez punkt zbierania odpadów.
W 2013 r. prace prowadzone w ramach Memorandum zostały włączone do katalogu działań rządowego programu ograniczenia przestępczości i zachowań aspołecznych „Razem bezpieczniej”. Ponadto sygnatariusze Memorandum współpracują z organizacjami międzynarodowymi takimi jak SIPAM (Security Partnership Against Metal Theft In Germany), która zrzesza około 200 podmiotów oraz EIM (European Rail Infrastructure Managers), zrzeszającą przedsiębiorstwa kolejowe.
Do Memorandum mogą przystępować wszystkie podmioty, które chcą ograniczyć liczbę kradzieży infrastruktury. Dotychczas udało się włączyć w działania piętnastu partnerów. Inicjatywę wspiera również Policja, która monitoruje aktualny stan zagrożenia w oparciu o gromadzone dane statystyczne, a komendanci wojewódzkich komend zostali zobowiązani do objęcia szczególnym nadzorem wszystkich spraw związanych z kradzieżą i dewastacją infrastruktury.
W ramach branży kolejowej funkcjonują dodatkowo specjalna służba, która odpowiada za kontrolę przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym. Działania operacyjne Straży Ochrony Kolei mają na celu prewencję tego typu zdarzeń poprzez bieżące patrole oraz wykrywanie sprawców kradzieży i dewastacji.
Problem kradzieży na koleiZjawisko kradzieży i dewastacji infrastruktury kolejowej stanowi poważny problem zarówno dla przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku kolejowym, jak i pasażerów. Następstwem przestępczych działań są znaczące straty materialne. Wynikają one nie tylko z konieczności odtworzenia zniszczonej infrastruktury i naprawy uszkodzonego taboru, ale generowane są przez opóźnienia pociągów, konieczność uruchomienia komunikacji zastępczej, a także inne czynniki wynikające z braku możliwości prawidłowego funkcjonowania ruchu kolejowego. Kradzieże niektórych elementów infrastruktury mogą być również poważnym zagrożeniem dla życia i zdrowia ludzi. Trudnym do oszacowania kosztem jest natomiast pogorszenie wizerunku przedsiębiorstw kolejowych i oceny ich usług przez pasażerów.
W ramach transportu kolejowego stale monitorujemy poziom zjawiska kradzieży i dewastacji infrastruktury kolejowej. Corocznie gromadzimy informacje statystyczne od zarządców infrastruktury. Jak wynika z danych przekazanych w 2017 r., w ramach sektora kolejowego najczęściej dochodzi do kradzieży i dewastacji urządzeń bezpieczeństwa ruchu kolejowego (urządzeń sterowania ruchem kolejowym, urządzeń elektroenergetyki kolejowej, urządzeń teleinformatyki kolejowej) i elementów nawierzchni torowej.
Procentowy udział poszczególnych grup elementów infrastruktury kolejowej Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastrukturyW 2017 r. na kolei odnotowano 2121 przypadków kradzieży i dewastacji infrastruktury. Liczba tych zdarzeń spadła o 14,7% w stosunku do 2016 r., w którym miało miejsce 2486 kradzieży i dewastacji infrastruktury. Znaczna część, bo aż 68% przypadków dotyczyła urządzeń sterowania ruchem kolejowym, które są elementem krytycznym z punktu widzenia bezpieczeństwa transportu kolejowego.
Liczba kradzieży i dewastacji infrastruktury w latach 2012-2017
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastrukturyPrzypadki kradzieży i dewastacji infrastruktury odnotowywano w 2017 r. na terenie całego kraju, jednak największą ich koncentrację, podobnie jak w latach poprzednich, zarejestrowano w województwie śląskim oraz dodatkowo w województwach małopolskim i dolnośląskim. Zdarzenia w tych trzech regionach stanowią prawie połowę wszystkich kradzieży i dewastacji zarejestrowanych na terenie Polski w 2017 r.
Liczba kradzieży i dewastacji infrastruktury w poszczególnych województwach w 2017 r.
Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie informacji uzyskanych od zarządców infrastrukturyW 2017 r. opóźnienia pociągów pasażerskich spowodowane kradzieżami oraz dewastacjami infrastruktury kolejowej wyniosły 47 503 minuty, czyli prawie 33 dni. Większe opóźnienia odnotowano dla pociągów towarowych, które wyniosły 75 056 minut, czyli ponad 52 dni. Według danych Straży Ochrony Kolei wykrywalność sprawców kradzieży urządzeń bezpieczeństwa ruchu kolejowego w 2017 r. wyniosła 11,7% (dla porównania w 2016 było to 9,2%). Koszty odtworzenia samych urządzeń odpowiadających za bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego (urządzenia sterowania ruchem kolejowym, teleinformatyki i elektroenergetyki kolejowej) skradzionych lub zdewastowanych w 2017 r. zostały oszacowane przez zarządców infrastruktury na ponad 9,5 mln złotych, w tym koszty odtworzenia tych urządzeń na czynnych odcinkach linii kolejowych to prawie 9,3 mln złotych.
Trend spadkowy zjawiska kradzieży i dewastacji infrastruktury jest najlepszą oceną działań profilaktycznych podejmowanych w ramach Memorandum i stanowi motywację do realizacji dalszych inicjatyw, zmierzających do ograniczania tego zjawiska. Podejmowane przez sygnatariuszy działania przyczyniają się do zmniejszenia skali tych zjawisk oraz ograniczenia ich negatywnych skutków dla całego systemu kolejowego oraz innych zaangażowanych obszarów. Szeroko rozumiana współpraca i wspólne zaangażowanie ma znaczenie strategiczne w kontekście rozwiązania problemu kradzieży i dewastacji infrastruktury. Dotychczasowe inicjatywy bez wątpienia przynoszą znaczące efekty. Należy jednak skupić się na dalszym ich doskonaleniu oraz wdrażaniu nowych rozwiązań, co w dalszym etapie pozwoli na wzrost poziomu bezpieczeństwa we wszystkich zaangażowanych sektorach.
Zapisz się do newslettera:
