PKP SA i PKP PLK: Co i jak wolno fotografować na kolei? Kompendium wiedzy!

Kwestia fotografowania na dworcach jest od kilku dni szeroko dyskutowana za sprawą ochroniarzy z firmy DGP Security Partner, którzy bezprawnie zabronili miłośnikom kolei wykonywania zdjęć na dworcu Warszawa Wschodnia (jednego z nich, również bez podstawy prawnej, przetrzymywali przez pewien czas w zamknięciu). Zarządca dworca, PKP SA, określił zachowanie pracowników ochrony jako „niedopuszczalne” i zapewnił, że zostali oni odsunięci od świadczenia usług na rzecz spółki. – W stosunku do agencji ochrony (przypominamy, że ochroną dworców zajmują się firmy zewnętrzne) zostaną wyciągnięte konsekwencje wynikające z umowy. Dodatkowo zostanie skierowany wniosek o nałożenie kary umownej za nieprawidłowo przeprowadzoną interwencję – czytamy w komunikacie PKP SA.

Spółka zapowiedziała też, że ochroniarze zostaną „ponownie przeszkoleni z zasad komunikacji z pasażerami i innymi użytkownikami dworców” oraz z obowiązujących przepisów. Przeprowadzeniem tych szkoleń według wytycznych PKP SA mają zająć się same agencje. Do złożenia wyjaśnień w sprawie feralnej interwencji – oraz udziału w szkoleniu – zarządca wezwał też swojego pracownika (chodzi zapewne o administratora dworca).

Zdjęcia – tak, ale tylko w miejscach ogólnodostępnych

Co do stanu prawnego – PKP SA podkreślają, że na dworcach kolejowych nie ma zakazu fotografowania. Również wykonywanie zdjęć w celach niekomercyjnych przez osoby prywatne nie wymaga zgłaszania ani uzyskiwania pozwoleń. – Dotyczy to oczywiście miejsc ogólnodostępnych, przeznaczonych dla wszystkich pasażerów i innych użytkowników dworców. Nie można przebywać (a zatem i wykonywać zdjęć) w miejscach oznaczonych jako służbowe, przeznaczonych dla pracowników PKP SA czy innych wskazanych osób oraz na tzw. obszarze kolejowym, co wynika z przepisów prawa, nie z regulacji spółki – zastrzega zarządca. Własne ograniczenia mogą też wprowadzać najemcy pomieszczeń na dworcach – właściciele sklepów, restauracji czy punktów usługowych.

– Informacje o tym, czego nie można robić na dworcach, są ujęte w tzw. regulaminach korzystania ze stacji pasażerskich. Na części dworców, szczególnie w przypadku większych miejscowości (ale nie tylko), obowiązują regulaminy dotyczące zasad zachowania się na całej stacji, przyjęte wspólnie przez PKP SA i PKP PLK – przypomina spółka. Powinny one znajdować się w widocznych miejscach w budynkach dworców i na peronach, można też znaleźć je w zakładce „Nasze Dworce” na stronie pkp.pl.

A co, jeśli pasażerowie i inni użytkownicy dworców przestrzegają regulaminu dla danej stacji, a mimo to spotykały ich nieprzyjemne sytuacje ze strony pracowników agencji ochrony? – W każdej chwili mogą przesłać swoje uwagi lub złożyć skargę mailowo na adres kontakt@pkp.pl – podkreślają PKP SA. W związku ze skandalem na Dworcu Wschodnim spółka przygotowała specjalne infografiki.



PKP PLK: Wolno fotografować tam, gdzie wolno przebywać

Jakie zasady obowiązują na terenach zarządzanych przez PKP PLK, takich jak perony czy tory kolejowe? – W obowiązującym stanie prawnym brak zakazu fotografowania etc. dokonywanego z miejsc ogólnodostępnych na obszarze kolejowym, wyznaczonych przez zarządcę infrastruktury kolejowej – informuje spółka. Również tu na fotografowanie w celach komercyjnych konieczna jest zgoda zarządcy infrastruktury, a gdy w grę wchodzą pojazdy szynowe – także przewoźnika, do którego należą.

Wstęp osób nieuprawnionych na obszarze kolejowym poza miejscami wyznaczonymi jest – jak przypominają PKP PLK – wykroczenie. Podstawą prawną jest tu art. 65 ust. 3 Ustawy o transporcie kolejowym w związku z § 2 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 kwietnia 2021 roku w sprawie przepisów porządkowych obowiązujących na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych oraz w pomieszczeniach przeznaczonych do obsługi podróżnych korzystających z transportu kolejowego na dworcach kolejowych. – Przepis zakazuje przebywania osób nieuprawnionych na torowiskach, nasypach, wiaduktach, mostach, rampach oraz w wykopach i tunelach kolejowych – streszcza jego treść zarządca infrastruktury. Przypomina też, że fotografowanie lub filmowanie nie może powodować żadnych utrudnień i zagrożeń na terenie kolejowym.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Nie sposób jednak pominąć kwestii bezpieczeństwa. Ze względu na zagrożenie rosyjską i białoruską dywersją pracownicy ochrony zostali uczuleni przez PKP SA, aby zwracać szczególną uwagę m. in. na pozostawione bez opieki bagaże, podejrzane pojazdy pozostawione w bezpośrednim sąsiedztwie dworców czy drony latające w ich okolicach, a także na „osoby zachowujące się w sposób podejrzany”. Do tej kategorii zaliczono osoby dokonujące dokładnej obserwacji obiektów i wykonujące zdjęcia nietypowych miejsc czy elementów infrastruktury.

– Fotografowanie etc. przejazdów pociągów towarowych i elementów infrastruktury kolejowej w określonych sytuacjach może wiązać się z przeciwdziałaniem zdarzeniom o charakterze terrorystycznym, dywersyjnym i innym godzącym w bezpieczeństwo naszego kraju i reakcją Straży Ochrony Kolei jako służby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo na obszarze kolejowym – ostrzegają PKP PLK. Czynności te mają, jak wyjaśnia spółka, uświadomić fotografom lub operatorom filmowym i publikującym materiały z obszaru kolejowego istnienie potencjalnego zagrożenia, wynikającego z możliwości wykorzystania tych materiałów przez osoby działające przeciw Polsce.

* * *

Ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie Kodeksu Karnego oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw 2023, pozycja 1834) wprowadza zakaz fotografowania, filmowania lub utrwalania w inny sposób obrazu lub wizerunku bez stosownego zezwolenia obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, obiektów resortu obrony narodowej nieuznanych za obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa i obiektów infrastruktury krytycznej, jeżeli zostały oznaczone znakiem graficznym wyrażającym ten zakaz, zwanym dalej „znakiem zakazu fotografowania” oraz osób lub ruchomości znajdujących się w wyżej wskazanych obiektach. Nieprzestrzeganie przepisów jest zagrożone karą aresztu lub grzywny. Zmiany te weszły w życie 23 września 2023 r. Chodzi o artykuły 616a, 683a oraz 684 Ustawy o obronie Ojczyzny.

Fotografowanie, filmowanie oraz utrwalanie w inny sposób obrazu obiektów, o których mowa w art. 616a ustawy o obronie Ojczyzny, wiąże się z odpowiedzialnością za wykroczenie, jeżeli czynności te nie są podparte stosownym pozwoleniem. Terminy wydawania zezwoleń na fotografowanie, filmowanie oraz utrwalanie w inny sposób wymienionych obiektów, wizerunku osób lub ruchomości znajdujących się na danych obiektach i wzór zakazu fotografowania etc. zostaną szczegółowo określone w (od ponad roku niewydanym; od początku ubiegłego roku trwa konsultowanie kolejnych wersji) rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej. Zezwoleń udziela organ właściwy w zakresie ochrony danego obiektu.  W przyszłości zakaz fotografowania będzie dotyczył tylko obiektów oznaczonych specjalną tabliczką „Zakaz fotografowania”.