Austria: Tymczasowy kontrakt PSO dla WestBahn na okres pandemii

Pandemia koronawirusa spowodowała raptowny spadek zapotrzebowania na przewozy, podkopując ekonomiczne podstawy działalności niezależnych przewoźników kolejowych. W tej sytuacji rząd Austrii postanowił wesprzeć obu operatorów kursujących na trasie Wiedeń – Salzburg: państwową ÖBB i jej prywatnego konkurenta Westbahn. W trybie awaryjnym zamówił więc kursy w tej relacji u obydwu przewoźników. Tymczasowy kontrakt ma obowiązywać do 7 lipca z możliwością przedłużenia.

Z łącznej kwoty 48,3 mln euro 40 milionów trafi do ÖBB, a 8,3 mln otrzyma Westbahn. Taki podział będzie odpowiadał proporcjom pracy przewozowej. Obaj przewoźnicy porozumieli się w sprawie wspólnego rozkładu jazdy: w każdej godzinie przewidziano dwa kursy ze stolicy Austrii do Salzburga. Westbahn zapewni 9 dziennych par pociągów na linii Salzburg Hbf – Linz Hbf – Wien Meidling – Wien Westbahnhof, ÖBB będzie natomiast obsługiwała co godzinę szybkie połączenie Railjet Express między miastami z zatrzymaniami w Linzu i St. Pölten. W Wiedniu pociągi te będą docierać do dworca głównego. Kursujące co dwie godziny pociągi Railjet będą się zatrzymywać na stacjach: Neumarkt-Köstendorf, Vöcklabruck, Attnang-Puchheim, Wels Hbf, Linz Hbf, St. Valentin, Amstetten, St. Pölten Hbf oraz Tullnerfeld i będą docierać w Wiedniu do dworca głównego. Kursy te mają odbywać się naprzemiennie z pociągami Westbahn, ale w odróżnieniu od nich zakończą bieg w Wiedniu na dworcu głównym, a nie zachodnim.

Do tej pory pociągi na tej trasie uruchamiano bez wsparcia ze strony podatnika. Od momentu wybuchu pandemii drastycznie spadła jednak liczba pasażerów. Utrzymanie połączeń w dotychczasowej formie nie byłoby więc możliwe. Niewykluczone, ze Westbahn zostałaby zmuszona do zawieszenia działalności.
Na czas obowiązywania tymczasowego kontraktu PSO obaj przewoźnicy muszą wzajemnie uznawać swoje bilety w podstawowych taryfach, ale bez ofert specjalnych.

Rozwiązanie to zostało z uznaniem przyjęte przez AllRail. Jak przekonuje sekretarz generalny AllRail Nick Brooks, jednym z modeli konkurencji na kolei, które zaczynały upowszechniać się w Europie w ostatniej dekadzie, była rywalizacja między różnymi przewoźnikami, uruchamiającymi połączenia na tych samych liniach. Żaden z operatorów, korzystających w ten sposób z formuły otwartego dostępu, nie pobierał dopłat ze środków publicznych. Inspiracją dla takiego modelu ekonomicznego była sytuacja w lotnictwie. O atrakcyjności usług poszczególnych konkurentów decydowała więc efektywność ekonomiczna (widoczna dla pasażera w cenie biletu), jakość taboru czy sposób ułożenia rozkładu jazdy. Rywalizacja zmuszała wszystkich przewoźników do ciągłego podnoszenia jakości, co przyczyniało się do zwiększania frekwencji w pociągach i udziału transportu szynowego w ogólnej strukturze podróży. Korzyści odnosiła zarówno gospodarka, jak i – dzięki zmniejszaniu emisji dwutlenku węgla – środowisko naturalne.

Pandemia COVID-19 przekreśliła jednak możliwości funkcjonowania bez dopłaty z budżetu państwa na liniach, na których w normalnych okolicznościach było to możliwe. Sytuacja wyjściowa w Austrii była pod tym względem typowa. Wobec nagłej i niemożliwej do przewidzenia zmiany realiów ekonomicznych przewoźnicy – zwłaszcza ci, dla których przewozy w ramach „otwartego dostępu” były jedynym lub głównym źródłem utrzymania – stanęli wobec zagrożenia poważnych problemów finansowych lub bankructwa. – Można bez przesady stwierdzić, że pierwsze takie upadki mogą nastąpić jeszcze przed końcem kwietnia – uważa Brooks.

Jak przypomina przedstawiciel AllRail, przyjęte przez Komisję Europejską Tymczasowe Ramy Pomocy Finansowej dają państwom członkowskim UE szerokie możliwości interweniowania w celu ratowania gospodarki przed spowolnieniem i zapobieżenia bankructwom. – Austria zrobiła krok we właściwym kierunku. Kolej powinna zostać zabezpieczona na czas kryzysu, ponieważ to właśnie ona powinna odgrywać rolę bazowej sieci transportowej. Dzięki temu zostanie też zabezpieczony jej dalszy rozwój po ustąpieniu pandemii. Po raz pierwszy prywatna Westbahn i państwowa ÖBB zostały potraktowane przez władze w równy sposób – dodaje Brooks, podkreślając korzystną rolę takiego precedensu. – Rozwiązanie to powinno stać się modelem referencyjnym dla reszty państw Unii Europejskiej – wzywa.