AllRail: Jak wesprzeć kolej w dobie pandemii?

Konkurencja na rynku kolejowych przewozów pasażerskich przynosi – jak konsekwentnie przekonuje AllRail – korzyści wszystkim uczestnikom rynku, nie wyłączając dotychczasowych monopolistów, których konkurencja motywuje do lepszego zaspokajania potrzeb pasażerów i bardziej efektywnego wykorzystywania zasobów. Dzięki temu rośnie ogólna liczba pasażerów kolei (w przypadku niektórych relacji – nawet o 100%) oraz udział sektora kolejowego w miksie transportowym. – W ostatnich latach na rosnącej konkurencji w sferze zarówno przewozów, jak i dystrybucji biletów skorzystali pasażerowie, podatnicy oraz środowisko naturalne. Dzięki otwartym przetargom udało się ograniczyć rekompensatę ze środków publicznych średnio o 20-30% – podkreśla sekretarz generalny organizacji Nick Brooks.

Jak dodaje, nastąpiło to mimo wielu przeszkód: utrzymujących się barier wejścia na rynek. Równocześnie z oszczędnościami uzyskano – jak przyznają w wypowiedziach publicznych przedstawiciele Komisji Europejskiej – poprawę jakości usług. Na rynku pojawiło się też więcej rozwiązań innowacyjnych. – Bez konkurencji wewnątrzgałęziowej kolej pasażerska byłaby mniej skłonna do zmiany i stałaby na gorszej pozycji w rywalizacji ze środkami transportu bardziej szkodliwymi dla środowiska – samolotami czy prywatnymi samochodami. Nowi przewoźnicy odgrywają zatem ważną rolę – argumentuje Brooks, podkreślając, że ich przetrwanie leży w interesie całej branży.

Tymczasem, w ocenie AllRail, już w bieżącym miesiącu pandemia COVID-19 może przyprawić część z nich o upadek. Skalę kryzysu określa się jako bezprecedensową. – Spadek liczby pasażerów przekroczył 90%, szczególnie w połączeniach międzynarodowych. Zamknięcie granic wewnątrz UE, choć było decyzją zrozumiałą, doprowadziło do przymusowej bezczynności wielu przewoźników – przypomina Brooks. Łączna kwota przychodów utraconych przez podmioty zrzeszone w organizacji mogą przekroczyć do końca roku miliard euro. Konsekwencją może być fala bankructw. Zdaniem ekspertów AllRail jej początek możemy obserwować już w kwietniu.

– Aby temu zapobiec, potrzeba pilnych działań – wzywa sekretarz generalny AllRail. Dopóki panujące warunki uniemożliwiają prowadzenie normalnej działalności, jednocześnie z ograniczeniem ponoszonych przez przewoźników kosztów stałych (opłaty za dostęp do państwowej infrastruktury, opłaty dworcowe i postojowe) powinno się, w jego ocenie, zabezpieczyć ich płynność finansową. Jest to konieczne dla utrzymania zdolności przewozowych i wykonywania tych połączeń, które mimo pandemii nie zostały odwołane. Środki te powinny – w ocenie stowarzyszenia – być utrzymane co najmniej do końca 2021 r., by już po ustaniu pandemii pomóc branży w wyjściu z kryzysu i powrót do pomyślnego trendu rozwojowego, obserwowanego w roku 2019.

Członkowie AllRail z zadowoleniem przyjęli ustanowienie przez Komisję Europejską ram finansowych tymczasowego wsparcia. – Mamy nadzieję, że państwa członkowskie zrobią z tego rozwiązania najlepszy możliwy użytek – deklaruje Brooks. – Należy jednak podkreślić, że aby konkurencja w branży przetrwałą, potrzeba dalszych działań ze strony rządów narodowych – dodaje. Chodzi o wyższe niż proponowane przez KE 800 tysięcy euro bezpośrednie zastrzyki gotówki wyrównujące utracone przychody, państwowe gwarancje dla zaciągniętych kredytów i możliwość odroczenia płatności rat leasingowych (podobnie jak płatności podatków i składek socjalnych), ochrona pracowników kolei przed utratą wynagrodzenia oraz umożliwienie refundacji niewykorzystanych biletów raczej w postaci voucherów do wykorzystania w przyszłości, niż w postaci pieniężnej.

Samym przewoźnikom organizacja zaleca natomiast zredukowanie opłat pobieranych od dystrybutorów biletów proporcjonalnie do spadku popytu. W uzasadnionych przypadkach powinien – według AllRail – nastąpić zwrot części opłat już pobranych.