Wdrażanie ERTMS idzie jak po grudzie

ERTMS to zintegrowany system zarządzania ruchem kolejowym, który docelowo ma działać na najważniejszych liniach kolejowych w Europie. 24 lipca weszło w życie rozporządzenie, na mocy ktorego pociągi w Polsce mogą przekraczać prędkość 160 km/h przy wykorzystaniu tego systemu. Pierwszym odcinkiem w Polsce z certyfikowanym system ERTMS – na poziomie pierwszym – jest Centralna Magistrala Kolejowa. W ubiegłym tygodniu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju oficjalnie potwierdziło w piśmie do parlamentarzystów sejmowej Komisji Infrastruktury, że system został odebrany i dopuszczony do eksploatacji.

Były co do tego wątpliwości, ponieważ podczas testów system nieprawidłowo współpracował z pociągami Pendolino, które mają jako pierwsze z niego korzystać. Pozostałe pociągi PKP Intercity nie mają zainstalowanej pokładowej części systemu, czyli ETCS. Miał on zostać zainstalowany na lokomotywach Husarz Siemensa, ale przewoźnik nie jest w stanie rozstrzygnąć przetargu na jego instalację na dziewięciu lokomotywach. Na jedynej, w której został zabudowany do testów, nie został certyfikowany do ruchu. Poza Pendolino pociągi PKP Intercity na razie nie przekroczą zatem prędkości 160 km/h – przewoźnik ma dwie lokomotywy EP09 z tym systemem, które użycza PKP PLK do testów ERTMS poziomu 2, ale ich prędkość maksymalna nie przekracza 160 km/h.

Kod źródłowy jest u dostawcy

Ale i z osiągnięciem 200 km/h przez Pendolino nie będzie łatwo. Jak udało nam się dowiedzieć, firma Thales otrzymała bez przetargu zamówienie na zaprogramowanie urządzeń systemu ERTMS/ETCS poziom 1 zabudowanych na ciągu linii E65 na odcinku Grodzisk Mazowiecki – Zawiercie (CMK) w celu "umożliwienia prowadzenia ruchu pociągów z prędkością maksymalną 200 km/h".

Zakres zamówienia jest bardzo szeroki – obejmuje zaprogramowanie i uruchomienie systemu, przeprowadzenie testów i przekazanie urządzeń do eksploatacji, a także wykonanie dokumentacji, inwentaryzacji, czy koncepcji programowania. PKP PLK zapłaci za wszystko Thalesowi 6,5 mln złotych brutto. Zamówienie zostało udzielone 31 lipca. Pojawia się w związku z tym szereg pytań – np. dlaczego zakres obejmuje przekazanie systemu do eksploatacji, skoro powinno to się odbyć w ramach jego instalacji, dlaczego potrzebne było zamówienie oprogramowania dla systemu, czy dlaczego udzielono zamówienia bez przetargu.

– System ETCS jest dopuszczony do eksploatacji. W celu zapewnienia jak najwyższej sprawności instalacji prowadzimy jej dodatkowe testy i kalibrację – zapewnia Maciej Dutkiewicz, rzecznik PKP PLK. Jak tłumaczy, zamówienie zostało udzielone w trybie „z wolnej ręki” ponieważ Thales dysponuje kodami dostępu i tylko on może dokonywać korekt i przeprogramowania (chodzi o kod źródłowy orpogramowania - przyp. red.).

– Zadanie którym zajmie się wykonawca będzie polegało na wprowadzeniu dodatkowych funkcjonalności systemu oraz na korektach których konieczność wprowadzenia wykazały próby eksploatacyjne oraz modernizacja torów i obiektów inżynieryjnych prowadzona na północnej części Centralnej Magistrali Kolejowej. Zadanie będzie głównie polegało na przeprogramowaniu urządzeń sterujących – mówi Dutkiewicz. W czerwcu podobnego zamówienia (o wartości ponad 32 mln złotych) PKP PLK udzieliła bez przetargu spółce Bombardier Transportation ZWUS na linii E30.

Prezes PKP PLK Remigiusz Paszkiewicz tłumaczył w ubiegłym tygodniu posłom, że konieczność przeprogramowania ERTMS na Centralnej Magistrali Kolejowej wynika z innej charakterystyki jazdy bezprądowej Pendolino niż taboru konwencjonalnego, który wcześniej testował ERTMS na CMK. Jak obiecał, odpowiednie oprogramowanie ma być gotowe i wgrane do końca października.

Opóźnia się ERTMS na E30

Czy to koniec problemów z ERTMS–em? Niestety nie. PKP Polskie Linie Kolejowe przyznały posłom sejmowej Komisji Infrastruktury, że wkrótce podpiszą aneks z wykonawcą na wydłużenie czasu realizacji umowy na montaż systemu poziomu 2 na pilotażowym odcinku linii E30 Węgliniec – Bielawa Dolna do kwietnia 2015 roku. To właśnie opóźnienia wdrażania systemu na tym odcinku są przyczyną braku możliwości homologacji ERTMS na poziomie drugim w Polsce, przez co pociągi Pendolino wciąż nie zostały przekazane do PKP Intercity.

Przez długi czas nie skróci się też poniżej zapowiedzianych trzech godzin podróż na trasie Warszawa – Gdańsk. Potrzebny do przekroczenia prędkości 160 km/h ERTMS poziomu 2 na północnym odcinku E65 Warszawa – Gdynia ma za sobą dopiero pierwszy etap prac projektowych. Za to prezes PKP PLK obiecał w ubiegłym tygodniu wdrożenie ERTMS poziomu 1 na odcinku Psary – Kozłów do końca tego roku. W tę zapowiedź o tyle trudno uwierzyć, że PKP PLK dopiero przygotowuje zamówienie w tej sprawie – a nie zakończyła się jeszcze żadna z trwających już od kilku lat realizacji.

PKP Polskie Linie Kolejowe zapewniają, że do grudnia, kiedy na polskich torach mają się pojawić pociągi Pendolino, uda się zakończyć remonty tras, po których będą one kursować. W ubiegłym tygodniu prezes PKP PLK Remigiusz Paszkiewicz wskazywał listopad jako termin zakończenia poszczególnych prac na infrastrukturze, po której pojedzie Pendolino.

Tematyce wdrażania systemu ERTMS w Polsce poświęcona będzie Konferencja towarzysząca
Kongresowi Kolejowemu 2014:

Problemy wdrażania ERTMS w Polsce - nakłady, bezpieczeństwo, oczekiwania

Konferencja odbędzie się 8 października 2014 r. w Expo-Łódź. Organizatorem jest TOR Konferencje, a partnerem Instytut Kolejnictwa. Prelegenci zaprezentują m. in. stan obecny wdrażanie ERTMS w krajach europejskich, politykę kolei europejskich w kwestii wdrażania ERTMS, Innowacyjne technologie w zakresie ERTMS. W programie również debaty z udziałem najważniejszych krajowych ekspertów, m. in. wicedyrektora IK Andrzeja Massela, wiceprezesa PKP PLK Andrzeja Pawłowskiego, senior eksperta ZDG TOR Tadeusza Syryjczyka, przewodniczącego PKBWK Tadeusza Rysia.