To już 55 lat popularnych „kibli”

Zna go każdy. Jeździ na naszych torach nieprzerwanie od 55 lat. Przez lata zmieniał malowania, gdyż miał na sobie już wszelkie możliwe barwy. Dzisiaj znany jest przede wszystkim pod niezbyt chlubną nazwą – kibel. Ta jednak przylgnęła do niego gdzieś w okolicach lat 80. Tłumaczeń tego jest wiele. Jedna z teorii mówi o charakterystycznym zapachu w jego wnętrzu, z kolei jeszcze inna – o szafkach Wysokiego Napięcia, które zamiast w skrzyni pod podłogą (powodowało to liczne awarie) zaczęto montować w miejscu WC w środkowym wagonie, tzw. silnikowym. Stąd tłumaczenie, gdyż serce EN57 mieści się w miejscu po dawnym WC.

EN57 z oznaczeniem 001 wyjechał na polskie tory 2 lutego 1962 roku. Wyprodukowała go Państwowa Fabryka Wagonów Pafawag we Wrocławiu. Tak naprawdę jego historię poprzedza jednak wyprodukowanie jednostki EW55, na kanwie której powstał później popularny „kibel”. Jego produkcja w Pafawagu ruszyła już w 1958 roku. Jednostkę przewidziano do obsługi wysokich peronów i do ruchu regionalnego w okolicach Warszawy oraz Górnego Śląska. Do czasu zmontowania EN57, wyprodukowano 72 składy EW55.

Najdłużej produkowana seria

Pierwszy EN57 niewiele różnił się od swojego poprzednika. Był pojazdem trójczłonowym ze środkowym wagonem napędowym. Również do numeru 130 ściany boczne składu wykonane były z charakterystycznej ryflowanej blachy, która podobno wzmacniała konstrukcję. Powrócono do niej od nr 601. Posiadał trójdzielną szybę czołową, a jego prędkość maksymalna pozwalała się rozpędzić do 110 km/h. Jedyną zmianą było przystosowanie nowego EN57 do obsługi niskich peronów.

Do końca produkcji w 1993 roku polskie fabryki opuściło w sumie 1429 sztuk EN57. Mimo że z założenia miały obsługiwać ruch lokalny, to z powodzeniem jeżdżą nawet na kilkuset kilometrowych trasach. Serię tę uważa się także za najdłużej produkowaną jednostkę na świecie. Jedną z jego zalet jest także prosta konstrukcja oraz mały nacisk osi na szyny, co pozwala obsługiwać także torowiska o gorszym stanie technicznym. Przez lata sama konstrukcja „kibla” przechodziła wiele modyfikacji i ulepszeń, co pozwoliło z czasem uzyskać m.in. prędkość 120 km/h. Powstało też wiele pochodnych produkcji, jak np. EN71, czyli czteroczłonowy ezt czy EW58 dla Szybkiej Kolei w Warszawie do obsługi wysokich peronów. Powstało też kilka jednostek EW60 dla Szybkiej Kolei Miejskiej w Trójmieście, jednak te – ponieważ nie za bardzo się podobały tamtejszym kolejarzom – odsprzedano Kolejom Mazowieckim.

Z ciekawostek, warto także wspomnieć, że kilka jednostek EN57 sprzedano również do byłej Jugosławii, gdzie nazwano je „Gomolka”. Sukcesywnie sprzedawano nasze jednostki również na Bałkany, gdzie do dzisiaj korzystają z nich koleje Chorwackie i Słoweńskie. Zresztą, część chorwackich EN57 wróciło do Polski – kupiły je Koleje Mazowieckie.

Historia nadal trwa

Historia pierwszego EN57-001 jeszcze się nie zakończyła. Nadal skład ten istnieje, mimo że większość jego następców poszła już dawno „na żyletki”. Historyczny ezt trafił najpierw do lokomotywowni Kraków Prokocim, gdzie był wykorzystywany nieprzerywanie do 1990 roku. Zmieniał później miejsca stacjonowania. Pojawiał się w Przeworsku, Tarnowie, Krakowie, Rzeszowie. Dzisiaj nadal należy do spółki Przewozy Regionalne. W 2009 roku skład nawet udostępniono zwiedzającym w Krakowie z okazji Dnia Kolejarza, jednak były to już ostatnie dni czynnej służby. Obecnie stacjonuje w Przeworsku pod Rzeszowem i przyozdabiany jest co raz to kolejnymi graffiti. – Nie jest on użytkowany ze względu na to, że oczekuje przeprowadzenia naprawy piątego poziomu utrzymania. Nie podjęliśmy jeszcze decyzji co do przyszłości tego pojazdu – wyjaśnia Michał Stilger, rzecznik prasowy Przewozów Regionalnych.

Czynny pozostaje za to inny historyczny EN57 o numerze 022. Należy on do Kolei Śląskich. Na tory wyjechał 20 listopada 1962 roku i wciąż ma się dobrze.