Słowik: Projekty z CEF-u muszą być gotowe do 2020 r.

Jakub Madrjas, „Rynek Kolejowy”: W obecnej perspektywie w pierwszej kolejności uruchomiono na kolei projekty z mechanizmu CEF (Connecting Europe Facility).

Witold Słowik, podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju: W ramach zakończonych dwóch naborów wniosków Polska otrzymała dofinansowanie z CEF dla 33 projektów na łączną kwotę 3,8 mld euro, wykorzystując tym samym 93% koperty narodowej dla Polski, która wynosi 4,14 mld euro. Należy podkreślić, że Polska jest liderem w wykorzystaniu kwoty alokacji na tle pozostałych krajów kohezyjnych.

Jesteśmy teraz w trakcie trzeciego konkursu CEF Transport 2016 – ostatniego z podziałem na koperty. Pracujemy obecnie nad wnioskami o dofinansowanie, które zostaną złożone do KE w najbliższym czasie. Projekty planowane do złożenia znacznie przekraczają dostępne środki w ramach koperty, ale to jest dla nas bufor bezpieczeństwa, który pozwoli na wykorzystanie pełnej kwoty koperty dostępnej dla Polski. Chcemy również pokazać, jakie nadal są potrzeby i wyzwania Polski w obszarze modernizacji infrastruktury transportowej, zarówno kolejowej, jak i drogowej. Projekty kolejowe stanowią zasadniczą część wszystkich projektów, dla których Polska otrzymała dofinansowanie w ramach CEF.

CEF-em zarządza bezpośrednio Komisja Europejska. Są w nim projekty narodowe, natomiast aplikuje się do agendy unijnej INEA, która zajmuje się oceną wniosków i rekomenduje je Komisji Europejskiej. Ze względu na krótki okres naboru oraz inne zasady rozliczania projektów, które w przeciwieństwie do POIiŚ muszą zostać zakończone i rozliczone do końca 2020 r., najbardziej dojrzałe projekty skierowano do CEF. I prawda jest taka, że gdyby nie było CEF-u, to na pewno w POIiŚ byłoby więcej zakontraktowanych projektów.

Czasu na realizację projektów CEF jest coraz mniej, a prace realizacyjne jeszcze nie ruszyły. Czy nie zachodzi tu obawa, że nie uda się ich ukończyć w terminie? Do kiedy będzie można realizować prace, by mieć jeszcze czas na rozliczenie z Komisją Europejską?

Ostatnie faktury z pierwszego i drugiego naboru muszą zostać wystawione w grudniu 2020 r. Stosowany jest tu inny sposób rozliczania projektów niż w programach operacyjnych. Komisja Europejska wypłaca zaliczki na konto Ministerstwa Finansów, a rozliczanie jest w cyklach półrocznych. Niemniej jednak w grudniu 2020 r. ostatnie płatności muszą zostać zrealizowane – w przypadku opóźnień nakłady poniesione po tej dacie będą najprawdopodobniej kosztami niekwalifikowalnymi. Założenie wszystkich projektów było takie, że muszę one być technicznie wykonalne w tym okresie.

W 2016 r. zakończony został pierwszy projekt kolejowy – „Poprawa bezpieczeństwa na Centralnej Magistrali Kolejowej poprzez likwidację przejazdów w poziomie szyn w kilometrze 127 i 147 oraz budowę skrzyżowań dwupoziomowych” o wartości 17,4 mln zł. W ramach projektu wybudowane zostały dwa wiadukty drogowe nad torami, a cele projektu w postaci podniesienia bezpieczeństwa i zwiększenia prędkości przejazdu zostały osiągnięte.
Pozostałe projekty z naboru 2014 oraz część projektów z naboru 2015 znajdują się w fazie realizacji lub są na etapie rozstrzygania przetargów. Należy podkreślić, iż 14 z 16 projektów to duże projekty inwestycyjne o kompleksowych działaniach modernizacyjnych, zatem obejmujące po kilka dużych zamówień.

Odnosząc się do kwestii monitorowania projektów kolejowych współfinansowanych ze środków CEF, ten proces na poziomie krajowym jest prowadzony przez Ministerstwo Rozwoju i Centrum Unijnych Projektów Transportowych. Poza wymogami KE w tym zakresie (przedkładanie raportów rocznych z realizacji projektów i wizyty monitorujące), na poziomie krajowym prowadzony jest bieżący monitoring.

Zdając sobie sprawę z wartości środków przeznaczonych na projekty kolejowe, Ministerstwo Rozwoju przy udziale CUPT weryfikuje założone w projektach harmonogramy z aktualnym stanem wdrażania, w tym w obszarze realizacji postępowań przetargowych i wydatkowania środków. Organizujemy również cykliczne spotkania z zarządem PKP PLK, podczas których omawiane są aktualne zagrożenia i opóźnienia w realizacji projektów oraz działania zaradcze mające na celu niwelowanie ewentualnych opóźnień w projektach CEF. W chwili obecnej analizowane są dotychczasowe oszczędności uzyskane w wyniku przeprowadzonych przetargów w celu ich przeznaczenia na realizację kolejnych projektów kolejowych i zabezpieczenie wykorzystania koperty narodowej w ramach CEF.

Trwają starania, by w programie CEF również obowiązywały zasady N+3, czyli rozliczenia do 2023 r. Według obecnych założeń będzie tak jednak tylko w przypadku projektów zgłoszonych w ramach trwającego obecnie trzeciego naboru.