PKP współpracuje z samorządami. Przekazała już prawie 300 dworców

Dworce dla samorządów

W ciągu ostatnich 15 lat Grupa PKP zbyła na rzecz jednostek samorządu terytorialnego 299 dworców. Przekazane obiekty zyskują nowe życie. Zdarza się, że samorządy decydują się na ich zaadaptowanie pod wiele różnych funkcji jednocześnie. Przykładem może być tu np. muzeum zabawek oraz ekspozycja poświęcona tradycji kolei Karkonoskiej w Karpaczu, siedziba hobbystów kolejowych i pomieszczenia mieszkalne na terenie dworca w Węgorzewie czy klub seniora, restauracja, komenda Policji i pomieszczenia Straży Miejskiej na dworcu w Namysłowie.

Szczególnie interesujący jest ten ostatni przykład. Samorząd tego 25-tysięcznego miasta razem z dworcem przejął okoliczny teren, który zrewitalizował, tworząc centrum komunikacyjne integrujące różne środki komunikacji zbiorowej. Blisko dworca przeniesiono przystanki PKS, a w budynku sprzedaje się bilety kolejowe i autobusowe. Atutem było oczywiście położenie w centrum miasta, ale dzięki wartej klika milionów złotych inwestycji udało się przywrócić obiektowi dawny blask i ułatwić życie mieszkańcom. O wszystko to byłoby trudniej, gdyby nie decyzja o przekazaniu dworca samorządowi – podmiotowi najlepiej znającemu lokalne potrzeby.

Najpiękniejsza biblioteka świata

We współpracy z samorządami powstają liczne projekty zagospodarowania przestrzeni na dworcach po ich modernizacji. W Lęborku pojawiły się pomieszczenia dla Straży Miejskiej, a w Poraju, Jarosławiu czy Koninie biura dla miejskich urzędów. Ciekawym sposobem na wykorzystanie przestrzeni są miejskie biblioteki, które powstały np. w Rabce Zdroju i Rumi.

Warto przyjrzeć się szczególnie tej ostatniej. Wielofunkcyjna Stacja Kultura, która powstała na dworcu w Rumi to coś więcej niż biblioteka. Znalazły się tu m.in. pracownie plastyczne rzeźby, fotografii czy modelarstwa, przestrzenie wystawiennicze i centrum organizacji pozarządowych. Stacja Kultura została otwarta w 2014 r. W tym roku obiekt zdobył tytuł najpiękniejszej biblioteki świata w konkursie Library Interior Design Awards w kategorii „Single Space Design″.


Fot. PKP SA

Wkrótce ruszy kolejny wyjątkowy projekt – rewitalizacji dworca kolejowego Sosnowiec Maczki. Budynek zostanie zaadaptowany na funkcje dydaktyczne. Jednocześnie przywrócona zostanie obsługa podróżnych. Rozpoczęcie prac planowane jest w III kw. 2016 r., tak by budynek mógł zostać oddany do użytkowania na początku października 2017 r.

Do końca przyszłego roku prowadzone będą prace związane m.in. z rekonstrukcją i konserwacją polichromowanych powłok malarskich czy z wykończeniem budynku kantyny studenckiej. – Dzięki planowanej przez PKP SA inwestycji dworzec Sosnowiec Maczki zyska nowe życie. Zrewitalizowany obiekt posłuży nie tylko podróżnym, ale również będzie mógł zostać przeznaczony na inne cele, np. dydaktyczne i naukowe – mówi Jarosław Kołodziejczyk, członek zarządu PKP SA.


Rys. PAS Projekt/PKP SA

– Co ważne, odnowienie dworca to tylko fragment większej koncepcji. Należące do PKP nieruchomości wokół dworca po uzbrojeniu i stworzeniu przez Miasto Sosnowiec odpowiedniej infrastruktury będą bardzo atrakcyjnym terenem dla budownictwa mieszkaniowego czy usług – dodaje Jarosław Kołodziejczyk. Inwestycja w Maczkach obejmuje nie tylko zabytkowy dworzec kolejowy. Rewitalizacji zostanie poddany również sąsiadujący z dworcem XIX-wieczny budynek byłych warsztatów szkolnych, który będzie pełnił funkcje usługowo-handlowe. Obydwa obiekty zostaną połączone przejściem podziemnym pod torami, a linia kolejowa zostanie trwale wygrodzona.

Linie kolejowe na cele komunikacyjne

W ciągu ostatnich 15 lat przekazywano samorządom również linie kolejowe i grunty po zlikwidowanych liniach – łącznie 2075 km.

Na terenach po zdemontowanych torowiskach gminy tworzą np. drogi i ścieżki rowerowe. Takie rozwiązanie zachowuje najważniejszą zaletę położonych pod nieczynną linią kolejową gruntów, czyli ciągłość.
Dzięki przejęciu wielu linii kolejowych obecnie już zbędnych z perspektywy funkcjonowania kolei, samorządy mogą wykorzystać atuty, które kiedyś przesądziły o budowie linii. Szczególnie efektowne jest tworzenie dróg rowerowych, takich jak otwarta w 2013 r. droga Toruń – Unisław. Powstała ona w miejscu odcinka linii kolejowej nr 246, po którym pociągi pasażerskie nie jeździły już o 20 lat. Przykłady płyną zresztą także z zagranicy. W Hiszpanii program Vias Verdes („Zielone Drogi”) objął przekształcenie na drogi rowerowe ponad 7 tys. linii kolejowych.

Wśród przekazywanych samorządom przez PKP S.A. linii kolejowych są również te wciąż funkcjonujące – głównie wąskotorowe. Są one wykorzystywane do celów turystycznych i stają się ważną atrakcją regionu. Za przykłady mogą posłużyć: Nadmorska Kolej Wąskotorowa, Koszalińska Kolej Dojazdowa, Żuławska Kolej Dojazdowa, Żnińska Kolej Powiatowa, Grójecka Kolej Dojazdowa, Rogowska Kolej Dojazdowa, Przeworska Kolej Dojazdowa. Natomiast wśród przekazanych, wciąż działających linii normalnotorowych warto wymienić fragment Warszawskiej Kolej Dojazdowej.

Wyjątkowym przykładem kreatywnego wykorzystania nieczynnej infrastruktury kolejowej przez samorządy jest przemiana jakiej poddano dworzec w Uhercach. Na dawnej stacji kolejowej powstała wypożyczalnia rowerowych drezyn, którymi, w towarzystwie przewodnika, można pojechać po wyjątkowo malowniczym fragmencie Bieszczad. Do dyspozycji turystów jest 50 drezyn rowerowych, którymi można podróżować w dwóch kierunkach: Uherce – Zagórz i Uherce – Krościenko (łączna długość torów to 46 km). W odnowionym dworcu kolejowym jest bar i sklep z pamiątkami. Atrakcja została opisana w przewodniku turystycznym Fundacji Grupy PKP „Kolej na Polskę, Największe zabytki kolejnictwa w Polsce”

Wspólne projekty

Projekty realizowane przez PKP S.A. wspólnie z samorządami nabierają coraz większego rozmachu. Jednym z największych przedsięwzięć jest współpraca z miastem Poznań w celu zagospodarowania terenów Wolnych Torów, w ramach której zorganizowano konkurs na zagospodarowanie części tego ogromnego terenu.

Kolejarze współpracują też z władzami Tarnowa w sprawie zagospodarowania terenów byłego zakładu „Ownitar”, bocznicy kolejowej oraz otoczenia dworca PKP. W tym wypadku konkurs zorganizował urząd miasta. Wspólnie z PKP ustalił zakres terenów kolejowych, które mogłyby zostać zagospodarowane w ramach konkursu oraz tereny niezbędne dla komunikacji kolejowej. W sądzie konkursowym znalazł się przedstawiciel PKP. Podobne inicjatywy podejmowane są w kolejnych miastach, np. w Kołobrzegu.

Są również projekty dotyczące wielu lokalizacji, czego przykładem jest systemowa strategia rewitalizacji szlaków kolejowych na Dolnym Śląsku. W grudniu 2014 r. marszałek województwa i PKP zawarli porozumienie, na mocy którego opracowywany jest dokument. Projekt w szczególności dotyczy obszarów i obiektów w rejonie dworców i stacji kolejowych oraz wskazania potencjalnych lokalizacji systemu park&ride z wykorzystaniem wolnych powierzchni komercyjnych w obrębie stacji .

Stacja Muzeum – wspólnie z Miastem i Marszałkiem

Wśród ludzi związanych z koleją ogromne zainteresowanie budzi od lat los Stacji Muzeum (byłego Muzeum Kolejnictwa). Przykłady z całego świata pokazują, że tego typu placówki mogą stawać się jedną z największych atrakcji miast. Z tego względu PKP SA, przygotowując strategię nowego Muzeum, nawiązała współpracę zarówno z Urzędem Miasta, jak i z Urzędem Marszałkowskim. Obecnie trwa konkurs na opracowanie koncepcji architektoniczno-urbanistycznej dla nowego wcielenia placówki o nazwie Stacja Muzeum. Przeniesie się ona z dawnego Dworca Głównego na Odolany.

Planowana Stacja Muzeum będzie zupełnie nowym obiektem na kulturalnej mapie stolicy, integrującym dotychczasową ekspozycję z nowoczesnymi rozwiązaniami podobnymi do tych, jakie zostały zastosowane np. w Centrum Kopernika. Obok funkcji kulturalnych i edukacyjnych zaplanowano również utworzenie miejsc do uprawiania sportów i rekreacji.

Budowa nowej placówki może rozpocząć się w II połowie 2017 r. Termin oddania budynku głównego Stacji Muzeum wraz z zapleczem administracyjnym planowany jest na koniec 2018 r. Do tego czasu placówka będzie funkcjonowała w dotychczasowej siedzibie Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. W miejscu dawnego Muzeum, czyli na terenie stacji Warszawa Główna planowana jest realizacja projektu deweloperskiego. Zakłada on stworzenie nowoczesnej zabudowy komercyjnej, w tym handlowej i biurowej. Planowane jest również przywrócenie ruchu kolejowego w obrębie nieczynnej stacji i zintegrowanie terenu z transportem publicznym.