MSWiA chce przejąć Straż Ochrony Kolei i przekształcić ją w służbę

Na mocy obowiązujących od 2003 roku przepisów Straż Ochrony Kolei umiejscowiona jest w strukturze zarządcy infrastruktury kolejowej PKP Polskie Linie Kolejowe, a jej działalność jest finansowana dotacją podmiotową z budżetu państwa. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy przygotowywanej przez MSWiA, rodzi to szereg utrudnień i ograniczeń uniemożliwiających np. wykorzystanie funduszy pomocowych UE, sprawne podejmowanie decyzji związanych ze zwiększaniem stanu służby i dostosowaniem jej do zmieniających się warunków geopolitycznych. Resort spraw wewnętrznych wskazuje też na konflikt interesów pomiędzy ustawowymi zadaniami formacji mającej na celu zagwarantowanie jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa publicznego, a celami spółki nastawionej na osiąganie zysku.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podkreśla też, że w świetle obowiązujących obecnie przepisów, każdy z zarządców infrastruktury kolejowej może powołać Straż Ochrony Kolei, „uzyskując tym samym nadzór nad uzbrojoną formacją posiadającą ustawowe uprawnienia, głęboko ingerujące w prawa i wolności obywateli, co powinno być zastrzeżone wyłącznie dla organów państwowych”. Zdaniem MSWiA, dla właściwego wykonywania nałożonych na SOK obowiązków niezbędne jest uregulowanie ustawowo kwestii podziału ról i nadanie właściwego statusu organowi, który w rzeczywistości realizuje zadania przypisane organom ochrony porządku publicznego. Zdaniem resortu, projekt ustawy jest „odpowiedzią na zmieniającą się specyfikę współczesnych zagrożeń, która wymusza diametralną zmianę podejścia do kwestii zapewnienia bezpieczeństwa oraz uregulowań prawno–organizacyjnych formacji odpowiedzialnej za bezpieczeństwo publiczne na obszarze kolejowym”.

SOK znów służbą

Istotą zmiany proponowanej przez MSWiA jest przekształcenie SOK z formacji wchodzącej w struktury spółki prawa handlowego w służbę nadzorowaną przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz przywrócenie statusu formacji państwowej jaką SOK straciło w wyniku rozpoczęcia procesu restrukturyzacji PKP. Jednocześnie zakłada się przeniesienie lub przejęcie obecnie posiadanego majątku SOK powstałego wskutek wydatkowania pieniędzy publicznych wynikających z finansowania SOK przez budżet państwa oraz przejęcia od PKP siedzib SOK, które są własnością SOK lub są przez SOK dzierżawione. Projekt ustawy zakłada również doprecyzowanie i wzbogacenie wachlarza możliwości działania SOK w celu uszczegółowienia obowiązków wynikających z ochrony obszarów kolejowych.

Projekt nakłada na funkcjonariuszy Straży Ochrony Kolei również nowe zadanie w postaci rozpoznawania i wykrywania określonego katalogu przestępstw oraz ścigania ich sprawców oraz nadaje uprawnienia konieczne do realizacji tego zadania (m.in. wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych). Ponadto określono także zamknięty katalog zadań realizowanych przez Straż Ochrony Kolei poza obszarem kolejowym, pociągami i innymi pojazdami kolejowymi.

MIB ma wątpliwości

W odpowiedzi na przesłany do konsultacji międzyresortowych projekt najbardziej zainteresowane zmianą Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa zauważyło, że za bardzo opiera się on na ustawie o Policji, co jest „niewspółmierne”. MIB podkreśla też, że stwierdzenia MSWiA o „nastawionym na zysk” PKP PLK i „trudnościach w realizacji zadań SOK” budzą wątpliwości. Niejasna dla MIB jest kwestia przekazywania majątku, z którego obecnie korzysta zarówno SOK, jak i sama PKP PLK.

Co ciekawe, na zapoznanie się i odpowiedź na 250–stronicowy projekt ustawy MIB dostał 5 dni, w tym dwa wolne pracy, dlatego zastrzega sobie możliwość przekazania dalszych uwag. Interesujące są uwagi Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Uważa ono, że projekt jest na tyle wadliwy, że nie powinien być dalej procedowany. Najważniejszym zarzutem CBA jest mnożenie służb oraz dublowanie zadań SOK i Policji na terenach kolejowych, podczas gdy takiej służby nie mają lotniska czy porty.