Jakie zadania będzie pełnił Rzecznik Praw Pasażera Kolei?

Rzecznik Praw Pasażerów Kolei będzie powołany do prowadzenia postępowań w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumentów z przedsiębiorstwami świadczącymi usługi w branży kolejowej. Dotyczy to m.in. spraw związanych z działalnością sprzedawcy biletów lub operatora turystycznego, sporów wynikających z umów przewozu osób, rzeczy lub zwierząt w transporcie kolejowym oraz w sprawach dotyczących usług świadczonych przez przewoźnika kolejowego, zarządcę infrastruktury kolejowej, właściciela dworca bądź zarządzającego dworcem.

Ustawa stanowi, że warunkiem wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed Rzecznikiem jest podjęcie przez pasażera próby bezpośredniego rozwiązania sporu z przewoźnikiem kolejowym, zarządcą infrastruktury kolejowej, właścicielem dworca bądź zarządzającym dworcem, sprzedawcą biletów lub operatorem turystycznym. Próbą bezpośredniego rozwiązania sporu jest także złożenie reklamacji.

Spory konsumenckie mają być pozasądowe

Jak informuje Rada Ministrów, projekt ustawy przygotowano w związku z koniecznością wdrożenia do polskiego prawa unijnego pakietu legislacyjnego dotyczącego pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich (m.in. dyrektywa w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich, tzw. dyrektywa ADR i rozporządzenie w sprawie internetowego rozstrzygania sporów konsumenckich, tzw. rozporządzenie ODR).

– Zasadniczym celem unijnego pakietu legislacyjnego ADR/ODR i wdrażanych na jego podstawie przepisów jest zapewnienie konsumentom możliwości składania wniosków o rozstrzyganie sporów z przedsiębiorcami do podmiotów oferujących niezależne, bezstronne, przejrzyste, skuteczne oraz szybkie metody ich alternatywnego rozwiązywania (podmioty ADR). Dostęp do tanich i efektywnych sposobów rozwiązywania sporów konsumenckich będzie także korzystny dla przedsiębiorców, którzy uzyskają instrument pozwalający na uniknięcie długotrwałych i kosztownych procesów sądowych w sprawach spornych z konsumentami – napisano w komunikacie.

Jednolity system w UE

Dyrektywa ADR zakłada stworzenie we wszystkich państwach członkowskich jednolitego systemu pozasądowego rozstrzygania sporów, który obejmie swoim zakresem wszelkie zaistniałe na rynku unijnym spory między konsumentem a przedsiębiorcą, wynikające z zawartych umów sprzedaży rzeczy lub świadczenia usług, w tym także umów zawartych za pośrednictwem internetu oraz umów transgranicznych.

Model systemu ADR zaproponowany w projekcie ustawy będzie obejmował: podmioty ADR utworzone przez przedsiębiorców danej branży; podmioty publiczne ADR o charakterze sektorowym działające „przy” lub „w” strukturach: Urzędu Komunikacji Elektronicznej, Urzędu Regulacji Energetyki, Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Urzędu Transportu Kolejowego, Komisji Nadzoru Finansowego, Rzecznika Finansowego; podmiot o charakterze horyzontalnym – Inspekcja Handlowa – jego zakres działania obejmuje sprawy, dla których nie został utworzony właściwy ADR sektorowy. Takim podmiotem działającym w sektorze kolei będzie Rzecznik Praw Pasażerów Kolei.

Spory będą rozwiązywane pozasądowo

Model taki gwarantuje, że każdy spór konsumencki (objęty zakresem dyrektywy) zostanie rozwiązany przez właściwy podmiot ADR, a w przypadku sporów dotyczących transportu kolejowego będzie to Rzecznik Praw Pasażerów Kolei.

Do projektu ustawy wdrożono zasady postępowania ADR dotyczące rozwiązywania sporów konsumenckich między przedsiębiorcą a konsumentem na drodze pozasądowej. Postępowanie to ma być wykorzystywane do rozpatrzenia sporu, który w toku negocjacji między stronami, w związku ze złożoną przez konsumenta reklamacją – nie zakończył się porozumieniem. Postępowanie obejmuje spory o charakterze krajowym i transgranicznym, dotyczące zobowiązań umownych w zakresie umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług. Ustawa ma być stosowana do rozwiązywania sporów konsumenckich między konsumentem mającym miejsce zamieszkania w państwie członkowskim Unii Europejskiej a przedsiębiorcą mającym siedzibę w Polsce.

W postępowaniu ADR będą wykorzystywane formy mediacyjne, koncyliacyjne i arbitrażowe. W tego typu postępowaniu mają obowiązywać zasady: sprawiedliwego traktowania (realizowana przez nałożenie na podmiot ADR określonych obowiązków informacyjnych), skuteczności (gwarantowana przez elektroniczną postać postępowania) i dobrowolności (postępowania ADR mają być dla stron dobrowolne i nie mogą zamykać drogi sądowej).

Możliwe postępowanie elektroniczne

Zgodnie z projektem ustawy, postępowanie ADR ma być prowadzone w postaci papierowej lub elektronicznej. Według projektu ustawy, postępowanie ma być dla konsumentów nieodpłatne. Podmioty ADR mogą przewidzieć w regulaminie opłaty, ale ich wysokość nie może utrudniać dostępu do postępowania. Nie wyklucza się też konieczności uiszczenia opłat, które powstaną w toku załatwiania sporu, chodzi np. o koszty związane z powołaniem biegłego. W projekcie ustawy określono również obowiązki przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązków informacyjnych wobec konsumentów.

W Polsce, mimo tendencji wzrostowej, mechanizmy polubownego rozstrzygania sporów konsumenckich są nadal mało rozwinięte i słabo upowszechnione. Praktyka pokazuje jednak, że sądy polubowne i inne formy pozasądowego rozstrzygania sporów konsumenckich są skutecznym i tanim środkiem dochodzenia praw przez konsumentów. Dotyczy to zwłaszcza spraw drobniejszych, które rozstrzygane przez sądy powszechne, są obarczone licznymi niedogodnościami, takimi jak np.: przewlekłość postępowania, wysokie koszty, sformalizowane procedury, itp.

Ustawa ma wejść w życie po dwóch miesiącach od daty ogłoszenia jej w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem dwóch artykułów, które mają obowiązywać po 14 dniach od daty publikacji.