Historyczny tabor nie jeździ przez przepisy

„Prawo kolejowe” określa zasady korzystania z infrastruktury kolejowej, prowadzenia ruchu, określa warunki techniczne eksploatacji pojazdów itd. Wynika z nich m.in. to, że do przewozu osób i rzeczy oraz świadczenia usług trakcyjnych przewoźnik musi posiadać licencję. Stanowi ona potwierdzenie zdolności przedsiębiorcy do właściwego wykonywania takiej działalności. Aby ją uzyskać zainteresowany musi wypełnić wiele wymogów, określonych w ustawie o transporcie kolejowym i aktach wykonawczych do tego aktu prawnego. Licencja jest jednym z koniecznych wymogów do uzyskania dostępu do normalnotorowej linii kolejowej. Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości zastosowania odstępstw od określonych w ustawie wymogów – informuje "Rynku Kolejowego" Zespół Prasowy Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa.

Wyjątkiem od tej zasady są koleje wąskotorowe. "Podmioty te powinny jedynie posiadać świadectwo bezpieczeństwa, potwierdzające zdolność do bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego i wykonywania przewozów kolejowych” – czytamy w odpowiedzi MIB.

W Polsce kilka organizacji „non-profit” posiada własny, sprawny tabor, w tym czynne lokomotywy parowe. Jednak z sygnałów, jakie dotarły do „Rynku Kolejowego” wynika, że obecnie przepisy praktycznie uniemożliwiają prowadzenie samodzielnych, okazjonalnych przewozów przez stowarzyszenia czy fundacje. Ze względów organizacyjnych i finansowych barierą nie do pokonania jest zwłaszcza konieczność uzyskania licencji przewoźnika. Kosztowne i czasochłonne jest utrzymanie zgodnie z obowiązującym prawem jednostek taboru kolejowego, problemem są również kwestie związane z prowadzeniem pociągów przez wolontariuszy. Stąd proponowane są liczne zmiany w prawie w celu ograniczenia wymogów dla podmiotów trzeciego sektora, które prowadziłyby okolicznościowe przejazdy taborem „RETRO”. Przykładowo proponowane jest stworzenie specjalnej licencji dla przewoźników okolicznościowych, realizujących przejazdy okolicznościowe historycznym taborem, ograniczenie opłat za dostęp do infrastruktury, ułatwienia w samodzielnym utrzymywaniu taboru i wiele innych zmian.

Wskazywane jest, że punktem wyjścia wszystkich problemów organizacji pozarządowych jest fakt, iż ustawodawca nie przewidział prowadzenia działalności niekomercyjnej na narodowej sieci linii kolejowych. Zgodnie z definicją ustawową przewoźnikiem kolejowym może być przedsiębiorca, „który na podstawie licencji wykonuje przewozy kolejowe lub świadczy usługę trakcyjną”. Zatem już niejako z mocy prawa wskazuje się, iż przewozy kolejowe mają charakter zarobkowy. Nie przewidziano na liniach normalnotorowych działalności organizacji realizujących zadania tzw. pożytku publicznego. Za takie można uznać okolicznościowe przewozy pociągami historycznymi w celach turystycznych i krajoznawczych, promujących dziedzictwo kulturowe linii kolejowych i ich otoczenia. W odróżnieniu od dostępu do linii kolejowych należących do państwa, w innych sferach organizacje pozarządowe realizujące zadania publiczne są zwolnione z różnych opłat o charakterze publicznoprawnych. Stąd działalność organizacji społecznych w kolejnictwie faktycznie nie obejmuje przewozów okolicznościowych na liniach normalnotorowych.

Na zasygnalizowany problem Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa odpowiedziało, że jest otwarte na propozycje zmian aktów prawnych dotyczących okolicznościowych przewozów turystycznych i muzealnych, realizowanych przez organizacje pozarządowe. Każdy zainteresowany może złożyć wniosek, który zostanie rozpatrzony przez resort. Jednocześnie podkreśliło, że modyfikacje przepisów muszą zapewnić „niezbędny poziom bezpieczeństwa w transporcie kolejowym”.

Również regulator transportu kolejowego składał podobne deklaracje. „Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wspiera inicjatywy mające na celu działania na rzecz dziedzictwa historycznego, technicznego jak i kulturowego. Jednocześnie zawsze ma na uwadze bezpieczeństwo kolei” – można przeczytać np. w komunikacie z dnia 16 lutego tego roku, w którym również znalazła się informacja o możliwości wnoszenia propozycji zmian w przepisach. Między innymi w tym celu dziś odbędzie się spotkanie w Urzędzie Transportu Kolejowego w Warszawie z zainteresowanymi uruchamianiem przejazdów pociągami turystycznymi i muzealnymi po liniach normo- i wąskotorowych.