Dużo zmian w ustawie o transporcie kolejowym. Kończą się konsultacje

Jak tłumaczy „Rynkowi Kolejowemu” biuro prasowe Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, które przygotowało projekt nowelizacji. głównym celem zmian jest dostosowanie krajowych norm prawnych w zakresie transportu kolejowego do zmiany przepisów Unii Europejskiej z listopada 2012 roku w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego. – Ustawa ukierunkowana jest na poprawę warunków konkurencji przewoźników kolejowych – zapewnia ministerstwo.

Kluczowe punkty nowelizacji

Najważniejsze zmiany wprowadzane ustawą to: wyodrębnienie nowej grupy obiektów, tzw. obiektów infrastruktury usługowej, w stosunku do których stosowane będą odmienne niż w przypadku infrastruktury kolejowej zasady udostępniania i pobierania opłat za korzystanie z nich; wprowadzenie poprawek i uzupełnień do obowiązujących zasad udostępniania infrastruktury kolejowej, w tym umożliwienie szerszej grupie podmiotów (np. organizatorom publicznego transportu kolejowego) zamawiania tras pociągów; przejęcie funkcji nadzoru nad Prezesem UTK przez Prezesa Rady Ministrów; rozszerzenie zakresu zarządców infrastruktury, w odniesieniu do których możliwe będzie dofinansowanie zarządzania infrastrukturą kolejową ze środków publicznych.

Zmiany w dostępie do infrastruktury

Pierwsze ze wspomnianych zmian dotyczą zatem kwestii stawek za dostęp do infrastruktury kolejowej. Polsce wciąż czkawką odbija się wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, który stwierdził, że zarządca infrastruktury PKP PLK niesłusznie wliczał do stawek dostępu koszty nie związane z utrzymaniem linii, np. własne koszty stałe. Wyrok, oprócz obniżenia stawek dostępu i otwarcia drogi do roszczeń przewoźników za nieprawidłowo naliczone stawki, pociągnął jednak za sobą także inne konsekwencje.

Część dotyczy innych niż PLK zarządców infrastruktury, którzy także zostali zobligowani do wyliczania stawek według unijnych zasad. Nie dostają oni jednak dofinansowania od ministerstwa na wyrównanie kosztów nie związanych bezpośrednio z eksploatacją infrastruktury, co znacznie obniżyło ich rentowność. Jak informuje „Puls Biznesu”, ministerstwo chce ich wesprzeć kwotą nawet 60 mln złotych rocznie. Podniesieniu rentowności ma służyć także wspomniane wydzielenie obiektów infrastruktury usługowej. Zmiany w ustawie przewidują, że do stawek będzie można doliczać „rozsądny zysk”. Może to oznaczać wzrost opłat za udostępnianie tej infrastruktury przewoźnikom.

Nieodwoływalny prezes UTK

Ważna zmiana ma też dotyczyć stanowiska Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. Ma on być powoływany przez premiera na pięcioletnią kadencję, a odwołanie go z urzędu byłoby możliwe wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, np. rażącego naruszenia przez niego prawa. Decyzje prezesa UTK mają być jawne.

Pozostałe zmiany

Istotną kwestią w nowelizacji jest też uregulowanie kwestii dworców i stacji pasażerskich oraz pobierania opłat za dostęp do nich. Nie mniej ważne będą zmiany w definicjach, choćby infrastruktury kolejowej, która ma objąć również bocznice kolejowe. W nowelizacji określono także zasady nadawania statusu linii kolejowej i bocznicy kolejowej dla drogi Kolejowej.

Zmiany mają też objąć proces przyznawania licencji na transport kolejowy. Na przykład wymóg złożenia przez przedsiębiorcę zobowiązania do dokonania ubezpieczenia zastąpić ma obowiązek uzyskania ubezpieczenia już na etapie złożenia wniosku o wydanie licencji. Z drugiej strony, uchylony ma zostać obowiązek dysponowania taborem kolejowym lub złożenia oświadczenia w tym zakresie w celu uzyskania licencji.

W projekcie jest też szereg mniejszych zmian, jak zniesienie opłaty za wydanie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu, oraz poprawek upraszczających i doprecyzowujących ustawę.

Harmonogram wdrożenia ustawy przewiduje jej przyjęcie przez Sejm w II kwartale 2016 r. i wejście w życie w III kwartale 2016 r., z zastrzeżeniem stosowania niektórych przepisów, w szczególności w zakresie nowych zasad finansowania zarządców infrastruktury, w odniesieniu do rozkładów jazdy obowiązujących od 10 grudnia 2017 r.